Jerusalemgo tranbiaren eraikuntzaren aurkako protesta egin dute Beasaingo CAF…

Dozenaka lagun bildu dira Beasaingo CAF enpresaren egoitzaren parean, enpresa horrek Jerusalemen eraikiko dituen tranbia berrien proiektuaren aurka protesta egiteko.

Nola joan dira alarma egoeraren hilabete hauek Euskaltelen, lanari dagokionez? Ez zaudete sektore kaltetuenen artean.
Egia esan, egoera berezia izan da. Barruan, hasiera-hasieratik funtzionatu dugu telelanean, eta dena ondo joan da; ohituta geunden. Kanpoaldera begira, bezeroekin test bat izan da. Trafikoa izugarri handitu zaigu; Interneten, %70-%80, eta sakelakoetan, askoz gehiago, %200-300. Gure estutasunekin, baina sareak oso ondo eutsi dio, eta frogatu da Euskaltelek azken hogei urteetan zuntzean egindako inbertsioak egokiak izan direla.
Osasun krisiaren ostean krisi ekonomikoa dator. Nahiz eta telekomunikazioetan oparoa dirudien etorkizunak. Beldur zarete familien eta enpresen kontsumoa gutxituko ote den?
Luze gabe, gu alde onean gaude; gure bezeroek hor jarraitzen dute, kontsumoan eta ordaintzen. Baina, krisi ekonomikoa badator, guk ere jasoko dugu eragina; jendeak bere produktuen maila jaitsiko du, berankortasuna ager daiteke. Noski, beste batzuei baino gutxiago, baina egoera ekonomikoak eragingo digu.
Alarma egoeran Espainiako Gobernuak hainbat muga jarri dizkie operadoreei, zenbaki berarekin konpainiaz aldatzeari (eramangarritasuna) eta abar. Izan du horrek eraginik Virginen merkaturatzean?
Operadoreei ondo etorri zaigu bi hilabeteko geldialdi bat egotea eramangarritasunetan. Sektorean beti gabiltza altak-bajak-altak… Ibaiaren aurka arraunean zaudela, diru asko gastatzen duzu banatzaileetan, komisioetan, zertarako eta lehen bezala gelditzeko. Orduan, eramangarritasunena geldituta egonda, aurreztu egin dugu. Eta Virginen aldetik ere ondo etorri zaigu; denbora eman digu gauzak prestatzeko. Aurreikusia genuen Virgin maiatzean merkaturatuko genuela, eta zortea izan dugu: maiatzaren 20an atera genuen Virgin merkatura, eta eramangarritasunentzako mugak maiatzaren 26an kendu ziren.
Helburu handinahiak dituzue Virginekin.
Guretzat momentua oso interesgarria da. Lehen bi ginen bakarrik, Euskaltel eta Telefonica; orain, bost gara. Euskaltelek azken urteetan hazteko beharra ikusi zuen, eta, horrela, aurrena R erosi zuen Galizian, eta gero Telecable Asturiasen.
Ikusi zen gehiago hazi behar zela, irten, bestela arriskuan zegoela Euskaltelen egonkortasuna luzera begira. Arazoa zen irtetea ez zela horren erraza. Sare propioa bagenuen hemen, baina kanpoan ez. Eta marka ere arazoa zen: hemen Euskaltel markarekin oso ondo saltzen dugu, baina hemendik kanpora ez horren ondo. Eta horrela, bi akordio egin ditugu: batetik, Orangerekin eta Telefonicarekin, sarea alokatu ditugu, eta, bestetik, Virgin marka alokatu dugu. Orain badugu sarea; badugu marka; hasi gara saltzen, eta esperantza handiak ditugu.
Espainian lehia ankerra da. Merkatua irabazteko modu bakarra besteei kentzea da.
Horrela da. Hor oso garrantzitsua da kontuan edukitzea Espainian urtero-urtero lau milioi pertsonak aldatzen dutela operadorea, ia laurdenek. Operadore tradizionalekin lehia handia dago, Movistar, Vodafone. Eta prezio apaleko marka berri asko daude. Batzuek zerbitzu ona ematen dute, baina garestiak dira; beste batzuk merkeak dir,a baina zerbitzu txarra dute. Tartean sartu behar du Virginek, oreka bilatzen, nahiko zerbitzu ona eman nahiko prezio onean. Eta gure merkatua lau milioi horiek dira. Hor zati handia lortzen badugu, bost urtean bikoiztu egingo dugu Espainiako merkatuan daukagun %15a.
Hazteko beste modu bat bat-egiteak dira. Etor daiteke norbait zuek irenstera?
Orain merkatuan kontsolidazio bat izango balitz, gu txikiak gara, eta norbaitek jan gaitzake; horregatik hazi behar dugu. Handitu eta besteen mailan jarri, eta gero gerokoak. Ez dakigu zer gertatuko den, baina, akordio bat egin behar baldin bada, izan dadila beste modu batera, ez gu janda.
Euskal Herrian arerio bat gehitu zaizue Masmovilekin, Guuk markarekin.
Hemen bost lehiakide gaude: Telefonica-Movistar, Vodafone, Orange, Masmovil eta gu. Gu oso ohituta gaude lehiatzen, eta besteek hemen askoz ere kuota txikiagoa daukate, adibidez MasMovilek; eta denek bilatzen dituzte moduak hemen, Euskal Herrian, euren kuota igotzeko. Batzuek eskaintza bereziekin egiten dute; beste batzuek, prezio apaleko markekin, eta dirudienez, orain Masmovilek beste marka batekin. Gu ohituta gaude; badakigu denak saiatuko direla guri kuota kentzen, baina guk gure kuota babestuko dugu.
Euskaltelen kuota handia da: bezero partikularretan, %30…
Partikularretan, %35, eta enpresetan, %50. Eta jakina, mundu guztia horren aurka doa, taktika batekin edo bestearekin. Saiatu dira, orain arte ez dute lortu, eta espero dugu etorkizunean ez lortzea.
Taktikez ari garela. Orain gutxi Masmovilen euskaltasuna zalantzan jarri duzu; bueno, zalantzarako tarte gutxi utzita.
Masmovil Madrilgo enpresa bat da.
Egoitza soziala Donostian du.
Donostian ez dauka ezer. Esan nuen: joan eta bilatu; ez duzu aurkituko.
Egia da mezu horrekin datozela.
Esan dizudana, bakoitzak bere taktika dauka; saiatu dira modu batera, orain beste batera; modu askotan saiatuko dira.
Nire irudipena da, edo Euskaltelek bere euskaltasuna aldarrikatu beharrean ikusi du bere burua?
Gertatu dena da azken bi urteetan Euskaltelen transformazio prozesu bat egon dela; R eta Telecable erosi dira, akziodun ingelesak etorri dira, izan dira iskanbilak eta gauzak. Eta segur aski jendea pixka bat despistatu egin da Euskalteli buruz. Agertu diren gauza asko argitu nahi ditugu guk, eta esan Euskaltel betikoa dela, betikoa eta, izenak esaten duen bezala, hemengoa.
Marketineko irakasle batek esaten zidan markarekin koherentzia mantentzea inportantea dela, esana eta izana gauza bera izatea. Ez dakit ados zauden.
Bai, noski; hori marketinean eta beste gauza askotan. Koherentzia oso inportantea da bizitzan, eta gu hori saiatzen gara mantentzen.
Euskaltasunarekin.
Bai, Euskaltel hemengoa da, hemen gaude, langileak Euskal Herrian daude, bezeroak hemengoak dira, marka hemengoa da, lotura emozionala dago arlo askotan, hasita txirrindularitzarekin, marea laranjarekin… Euskaran ere sartuta gaude; asteartean Euskaraldiara goaz. Gu hemengoak gara; ez dugu ezer berezirik egin behar, soilik esan zer garen eta zer egiten dugun.
Azpimarratu izan duzu finantza operazioetatik harago borondate industriala duzuela.
Ikuspegia. Hasiera-hasieratik kutxek, eta beste akziodunek ere, ez daukate luze gabeko finantza ikuspegi bat. Gurea beti ikuspegi industriala izan da: luzera begirakoa, erdi-erdian bezeroa eta haren beharrak jarrita. Horretarako, pixkanaka, gure kabuz —ez beste enpresekin bat eginez— hobetuz joan gara. Produktibitatea, berrikuntza eta haziz joatea, hori da gure proiektua, eta gure zuzendari nagusi Jose Miguel Garciak ere ikuspuntu bera dauka, horretara lerratuta gaude. Eta horren ondorioa da Euskal Herritik kanpora gure kabuz joan garela, gure indarrekin, gure markarekin, gure jendearekin… Hemengo beste enpresak kanpora joaten direnean bezala.
Txirrindularitza gustuko duzu?
Beti, txikitatik gustatu izan zait.
Nolatan itzuli da Euskaltel txirrindularitzara?
Proiektu bat egon delako. Bere garaian Euskadi Fundazioaren bitartez proiektu oso interesgarri bat sortu zen, eta sartu egin ginen, eta han hamazazpi urtez egon. Proiektu hura bukatu egin zen. Txirrindularitza bera ere asko nahastu zen, UCI Pro Tourrekin, dopinarekin… Proiektua bukatu zen, eta guk utzi egin genuen babesa. Orain, beste proiektu bat sortu du Fundazioak, Mikel Landarekin. Proiektuak itxura ona dauka; guri gustatu zaigu, eta berriro babestea erabaki dugu.
Hor ere saiatu omen zen Masmovil.
Ez dakit. Ea, saiatu-saiatu, esan dizut, taktika asko erabiltzen dira guri merkatua kentzeko, eta segur aski saiatuko ziren, baina Euskaltel-Euskadi jada marka bat da, marea laranja marka bat da, kolorea bera… Argi dago Euskaltel-Euskadi Euskaltelek bakarrik egin dezakeela.
Asko aldatu da Euskaltel zu kanpoan zinen bitartean?
Asko. Sektorea eta Euskaltel biak aldatu dira. Ni nengoenean, ezaugarri nagusia zen bakoitzak bere sarearen bitartez egiten zuela, eta bi ginen bakarrik. Sareak liberalizatu ziren, eta sareak orain banatu egiten dira; inork ez dauka sarea beretzat bakarrik. Eta horrek lehia aldatu du; ez da berdina biren edo bosten arteko lehia.
Euskaltelek bere sarea saltzeko asmoa zuela argitaratu izan da.
Baina Euskaltelek inoiz ez du hori esan. Gauza horiek atera egiten dira; ez dakigu nondik edo zeinen interesengatik, edo berriro taktikak diren. Baina Euskaltelek ez dauka sarea saltzeko asmorik. Euskaltelek bere sarea kudeatu eta egokitu behar du egoera berrian, orain ez baita efizientea sarea operadore bakarrak erabiltzea. Operadoreek euren sareak irekitzen dizkiete besteei; besteenetan sartzen dira. Euskaltel oraindik ez da sartu horretan, baina sartuko gara; gure sarea ireki egin beharko dugu. Eta inbertsioak egin beharko ditugu: Espainian Virginekin arrakasta baldin badaukagu, arrakasta dugun toki horietan ez du zentzurik izango alokairuan egotea, eta ondo aterako zaigu sare zati horiek erostea. Horretarako, dirua beharko dugu, eta beste inbertsiogile batzuekin joango gara… Hori guztia kudeatu beharko dugu.
Zorra zama handia zaizue?
Ez, zor maila normala daukagu. Zortea daukagu, interesak oso behean daudelako; beraz, gure finantza zama oso eramangarria da.
Zazpi hilabete daramazu Euskaltelen lehendakari gisa. Zer ekarpen egin du Xabier Iturbek Euskaltelen? Zertara zatoz?
Ni nator Euskaltel beste maila batera igotzera. Bigarren mailan gaude, ez okerragoak garelako, baizik eta merkatuaren %15ean soilik gaudelako. Hori, luzera begira, oso arriskutsua da. Eta nire helburua da pasatzea bigarren mailatik lehenengo mailara: Espainiako beste lau operadoreei aurrez aurre begiratzea, berdintasunez.
Horrela, garraio atalean prezioak %0,6 txikitu ziren Araban, Bizkaian eta Gipuzkoan, eta %0,7 Nafarroan. Azken urtean, berriz, jaitsiera %8,5ekoa da Nafarroan, eta %7,6koa beste hiru lurraldeetan. Gasolindegietan nabarmen ikusi da merkatze hori, azken urteotako preziorik txikiena izan baitute erregaiek. Leku batzuetan eurotik behera ordaindu dute gasolioa. Edonola ere, azken astean berriro garestitu da, ekoizleek murrizketekin jarraituko dutela iragarri ondoren.
Inflazioari tira egiten dion atala elikagaiena da. Duela urtebete baino ia %4 garestiago daude, baina maiatzean oso aldaketa txikia izan da: %0,2 garestitu da EAEn, eta %0,1 merkatu, berriz, Nafarroan. Maiatzean, fruitu freskoak garestitu dira gehien(+%6,3), eta, haren ondotik, patatak (+%3,2). Arraina %6 baino gehiago merkatu da, eta hala egin dute haragiek ere.
Martxorako jadanik sumatu zituzten ogasuneko arduradunek osasun krisiaren ondorioak bilketan, %7,19 artekoa izan baitzen erorikoa. Urteko lehen bi hilabeteetan ez zen arazorik izan, baina martxoaren 14tik aurrera indarrean jarritako alarma egoerak martxoko bigarren hamabostaldiari eragin zion, eta zenbakiak ilundu zituen. Apirilean, berriz, ilun hori beltz bihurtu zen. Konfinamenduak jarduera ekonomikoa izoztu zuen, eta apirilera arteko bilketa %16,8 uzkurtu zen. Bada, erorikoaren abiadura azkartuz joan da azken hilabetean, eta maiatzean %21,8an dago jada aurten eta iaz bildutakoaren aldea. Urte bukaeran ez du kopuru askoz txukunagorik espero Pedro Azpiazu Eusko Jaurlaritzako Ogasun sailburuak. Sailburuaren lan hipotesia da diru bilketa %18 inguru txikituko dela, hots, 2.000 milioi euro gutxiago bilduko direla.
Enpleguak sortzea, noizko?
Gutxika atzean geratzen ari da itxialdia, baina ikusteko dago zenbateraino aktibatzen den ekonomia uda honetan, koronabirusaren osasun arazoa hor baitago oraindik ere. Batetik, turismoa eta, oro har, barne kontsumoa dago, eta, bestetik, industria. Atzerriko merkatuak normalizatzen ez diren bitartean, zaila ematen du euskal industria esportazioak handitzen hasteak.
Egoera horrek biziki kezkatzen du Arantxa Tapia Eusko Jaurlaritzako Ekonomiaren Garapen eta Azpiegitura sailburua. Arabako, Bizkaiko eta Gipuzkoako industria sektorea jardueraren % 55-60an dago, eta horrek ez du enplegua sortzen, Tapiak esan duenez. Ostalaritza, kultura eta turismoa «erabat itxita» egon dira, eta haien egoera «beste batzuena baino askoz kritikoagoa» dela uste du. Baina nabarmendu du industriaren egoerak «bereziki kezkatzen» duela, BPGan duen pisuagatik. «Industria indartsu batek eramango du gure ekonomia aurrera, eta modu bizi, azkar eta eraginkorrean babestu behar dugu, eta berehala suspertu».
Jaurlaritzak aurreikusi du aurten lanaldi osoko 68.000 enplegu galduko direla (-%7). Espero du 48.000 enplegu sortuko direla hurrengo urtean (+%5). Hala, langabezia tasa asko urrunduko da Lakuak finkatu zuen %10eko helburutik. Urtea %13,7ko langabezia tasarekin itxiko dute Arabak, Bizkaiak eta Gipuzkoak. Eta 2021eko tasa murriztu egingo da, %12,2ko batezbestekora.
Francisco Javier Azpiazu Cebek Bizkaiko patronaleko idazkari nagusiak eman zuen atzo esperantzarako mezu bakarra: susperraldia «martxan» dagoela esan zuen, oraingo irudia «itsusia eta txarra» den arren.



Azken asteetan kontsumoa berpizten ari dela dio, eta «bizkor» itzultzen ari dela lehengora; diru mugimendu handiena antzeman du drogerietan, bitxi dendetan, salmenta gune handietan eta txikikazko merkataritzan. Baina, bereziki, jatetxeen kasua aipatu du: adierazi du ekaineko lehen astean iazko fakturazioa gainditu dutela, txartelen bidez eginiko gastuetan.
Aisialdiko jardueren kasuan antzekoa izaten ari da joera: iazkoaren %90 ingurura iritsi da. Turismoarekin zuzenean lotutako beste jarduera batzuetan, berriz, uste du konfinamendua leuntzeko prozesuak aurrera egin ahala bide bera edo oso antzekoa izango dutela. «Normaltasunerako joera hori argiagoa da aurrera egiten ari diren gune geografikoetan», ondorioztatu du.
Itzulera denda «fisikoetara»
Kutxabanken arabera, gauza bera gertatzen ari da saltoki «fisikoetan» kontsumitzeko ohiturarekin. Azaldu du osasun krisiaren lehen hilabeteetan hazkundea izan zela merkataritza elektronikoan —ez du zenbatekorik eman—, baina esan du bigarren hilabetean «bere onera» itzuli zela, urtea hasi zenetik nabari zen goranzko joeraren erritmora, alegia. Kutxabankek ondorioztatu du Internet bidez eginiko erosketen gastuaren «zati bat»ohiko saltokietara itzultzen ari dela konfinamendua leundu ahala.
Aldea ere nabari du eskudiruaren erabileran: murriztu egin dela dio. Gogoratu du lehendik zetorren joera bat dela, baina COVID-19ari aurre egiteko ezarritako mugitzeko mugek «bizkortu» egin dutela txartelak eta bestelako bitartekoak erabiltzea. Datu bat eman du: pandemiaren lehen asteetan, %80 murriztu zen bere bezeroek kutxa automatikoetatik atera zuten dirua, eta azkenengo asteetan, saltokiak-eta ireki arren, ez dela lehengora itzuli.
Kontsumoarekin loturiko maileguei buruz ere mintzatu da Kutxabank, eta azaldu du «nolabaiteko normaltasuna» berreskuratzen ari dela. Zehaztu du maiatzeko azken astean eman dituela iazko kredituen %50 inguru.
Urtarrilaren 30eko greba orokorrean eginiko eskaerak jasotzen dituzte testuok; besteak beste, 1.200 euroko gutxieneko soldata ezartzea, 35 orduko gehieneko eta 20 orduko gutxieneko asteko lanaldia ezartzea, subrogazio eskubidea bermatzea eta sexu arrakalari aurre egiteko neurri zehatzak adostea.
LABen negoziazio kolektiboko idazkari Xabier Ugartemendiak azaldu duenez, aurreko krisiak prekaritatea «legezko» bihurtu zuen, eta oraingoa, berriz, «erasoak murrizketa berrietatik eta enplegua suntsituta etorriko dira. Patronalak milaka lanpostu suntsituko dituela esan du. Jaurlaritzak esan du 68.000 lanpostu galduko direla. Egoera honi aurre egiteko neurririk ez dute proposatu, ez batak, ez besteak». Uste duenez, krisia langileak ordaintzea nahi dute.
Erregulazioen eztabaida
LABek salatu du egun mahai gainean dagoen eztabaida bakarra dela enplegua aldi baterako erregulatzeko espedientean (ABEE) dauden langileen sariak osatzea. ELA alde azaldu da, eta Ugartemendiak zehaztu du LAB ere ados dagoela aldarrikapen horrekin, baina ez dela nahikoa. «Epe laburrera begira ezin gara egon. Neurriak behar dira enplegua bermatzeko eta prekaritatea ezabatzeko, epe ertain eta luzera begira».
Erregulazioen inguruan, sindikatuak proposatu du laguntza bat sortzea enpresak langileei ordaintzen dien langabezia osagarriaren %25i aurre egiteko, 1.200 eurorainokoa izan dadin. Eta hori ematea honako konpromiso hau hartzen dutenek: aldi baterako erregulazioa amaitu bitartean langilerik ez kaleratzea eta langile guztien enplegua bermatzea COVID-19agatik ezarritako alarma egoera amaitu eta urtebetean.
EAEko Elkarrizketa Sozialaren Mahaian akordioa atzo bertan irits zitekeela aipatu zuten informazio batzuek, baina ez zen halakorik gertatu. Hiru orduz izan ziren bilduta Jaurlaritzako ordezkariak eta gizarte eragileak, baina adostasunik ez zuten lortu eta datorren astearterako jarri dute hurrengo hitzordua.
Jaurlaritzaren proposamen bat zuten mahai gainean: urtean 18.000 eurotik beherako kotizazio oinarria dutenei (hilean 1.500 euroren soldata, gutxi gorabehera) langabezia saria osatzea. Espainiako Gobernuak martxoan erabakitako aldi baterako erregulazio bereziak kotizazio oinarriaren %70eko langabezia saria ematen die egoera horretan dauden langileei, lehen sei hilabeteetan —gero, %50—. Diru sarrerak beste %10 osatzeko prest legoke Jaurlaritza, eta beste %10 jarriko luke enpresak, langilearen sariaren %90era arte iristeko.
CCOO eta UGT ados daude oro har planteamendu horrekin, haiek apirilean eskatutakoaren ildotik doalako. Confebaskek ez du gaizki ikusten osatzea, baina ez du uste enpresei behartu behar zaienik bere langileen langabezia sariak osatzera. Gaur egun enpresa askok osatzen dituzte halako errentak, beren lan itunetan hala agertzen delako, edo horretarako ados jarri direlako sindikatuekin.
ELAk ere eskatu du langabezia sariak osatzeko, baina bere proposamen propioa egin du, ez duelako parte hartzen Elkarrizketa Sozialaren Mahaian. Zehazki, ELAk nahi du 300 milioi euroko funts bat sortzea aldi baterako erregulazioan dauden langileen egoera hobetzeko, eta sozietate zergaren emendatze baten bitartez finantzatzea.
LABek atzo aurkeztu zuen bere proposamena: langileei gutxienez 1.200 euroren saria bermatzea.
Madrilen, asteartea da epea
Jaurlaritzaren proposamena da neurriak ez izatea atzerako eragina. Hau da, aurrerantzean aldi baterako enplegu erregulazioan geratuko direnei soilik ordaintzea. Puntu horretan, Madrilen erabakiko dutenaren menpe geratuko da Arabarako, Bizkairako eta Gipuzkoarako lotutakoa. Izan ere, koronabirusaren ondorio ekonomikoei aurre egiteko Espainiako Gobernuak erabakitako aldi baterako erregulazio bereziek muga bat dute: ekainaren 30a.
Erregulazio berezi horiek luzatu egingo dituzte, baina noiz arte ez dago oraindik erabat garbi. CCOO eta UGT sindikatuek eta CEOE patronalak nahi dute urtearen bukaerara arte luzatzea, argudiatzen baitute sektore askotan ezingo direla aldi luze batean egoera normal batera itzuli. Espainiako Gobernuak, berriz, irailaren 30era arte luzatzea proposatu du.
Yolanda Diaz Lan ministroak ohar garbia egin zien atzo beste aldeei: «Akordioa ahal bezain pronto lortu behar da, ahal dela asteartea baino lehen». Horrekin iradoki du adostasunik lortu ezean, astearteko bileran onar dezakeela bere gobernuak hiru hilabeteko luzapena. Hori bai, sektore jakin batzuetan prest legoke urte bukaerara arte luzatzeko.
Aldi baterako erregulazio berezi horiek bi ezaugarri nagusi dituzte: erregulazio arruntetan ez bezala, Estatuak bere gain hartzen du Gizarte Segurantzaren kotizazioa; eta, bestetik, langileek ez dute langabezia saririk gastatzen. Estatuarentzat kostu handia du horrek, eta, horregatik, gobernuak nahi du enpresek bere gain hartzea kotizazioaren zati bat.