78 urteko emakume bat hilda aurkitu dute Zizur Nagusian (Nafarroan), buruan kolpe handi bat zuela. Indarkeria matxista gisa ikertzen ari dira. Ikerketaren iturriek jakinarazi dutenez, biktimaren senarrak berak eman du emaztearen heriotzaren berri. Guardia Zibilak biktimaren etxera iritsi direnean, emakumea ohe gainean aurkitu dute, odoletan, eta buruan kolpe handi bat zuela. Iturriek jakinarazi dutenez, 85 urteko gizonak diskurtso inkoherentea zuen, eta, lehenengo ikuskapenean, agenteek odol zantzuak zituzten toallak eta burkoak aurkitu dituzte edukiontzi batean, bikotearen etxebizitzatik gertu. Guardia Zibilak senarra atxilotu du. Ikerketaren iturrien arabera, ez da ageri indarkeria matxistarekin lotutako salaketarik senarraren aurka. Zabaldu dutenez, gizonak alzheimerra du, eta hildako emakumeak, berriz, parkinson gaitza zuen diagnostikatuta. Udalaren «arbuiorik tinkoena» Zizur Nagusiko Udalak «arbuiorik tinkoena eta saminik sakonena» adierazi du. Adierazpen instituzionala egin du udalak, eta salatu du emakumeen aurkako eraso guztiak giza eskubideen aurkako eraso onartezinak direla. «Hilketa da matxismoaren adierazpenik larriena, eta gizartearen lehen mailako arazo bat, duintasunaren eta osotasun fisikoaren eta moralaren aurkakoa, batez ere emakumeek pairatzen dutena». Senide eta lagunei erabateko babesa agertu die udalak. Indarkeria matxista oro gaitzetsi du, eta azpimarratu hori dela gizartean gizonen eta emakumeen artean dagoen ezberdintasunaren adierazpideetako bat. Udalak nabarmendu du desberdintasun horien aurka dagoela. Erlazionatutako edukia Hilketa matxisten mapa 130 hilketa 2003tik Azken hilketa matxista kontuan hartuta, denera 130 emakume hil dituzte gizonek 2003tik Euskal Herrian. Haietako bost, aurten: ekainaren 7an, Malagan (Espainia) hil zuen gizon batek andrea; Bilbokoa zen. Apirilaren 25ean Haron (Espainia) izandako hilketa matxistaren biktima Gasteizkoa zen, eta bikotekideak hil zuen, 46 urteko gizonezko batek, labana sartuta. Urtarrilaren 3an, 63 urteko gizon batek bere ama hil zuen Barakaldoko Arrandi kaleko etxebizitza batean (Bizkaia) —biktimak 84 urte zituen—. Otsailaren 5ean, berriz, Ertzaintzak gizon bat atxilotu zuen Irunen (Gipuzkoa), amari labanaz eraso egitea leporatuta. Gainera, maiatzaren amaieran 43 urteko gizon batek bere 13 urteko alaba hil zuen, eta, ondoren, bere buruaz beste egin, Bilboko Udaltzaingoak zabaldutako informazioaren arabera.

Solariaren zentral fotovoltaikoen eta goi tentsioko linearen proiektuari bata bestearen atzetik ari zaizkio iristen alegazioak. Oraingoan Zierbenako Udala (Bizkaia) izan da, bost aurkeztu baititu proiektuaren kontra. Are gehiago, proiektua ez onartzeko ere eskatu du, uste baitu enpresak lege iruzurra egin duela. Zehazki, Solariak Arabatik Zierbenaraino egin nahi duen goi tentsioko linearen aurka jarri ditu udalak alegazioak —100 kilometrotik gorakoa izan behar du lineak—, uste baitu kalte egingo diela bai herriari bai inguruneari. Gainera, UAGA sindikatuak eta beste hainbat eragilek salatu duten moduan, Solariak lege iruzurra egin duela iritzi dio Zierbenako Udalak, zentral fotovoltaikoa hirutan zatitu baitu tramitazioa errazteko. Izan ere, 50 megawattetik beherako proiektuen tramitazioa Eusko Jaurlaritzaren esku dago, eta hortik gorakoena, berriz, Espainiako Gobernuaren esku. Hala, 50 megawatteko hiru parke egin nahi ditu Solariak: Zierbena Solar 2, 3 eta 4. Solariak lege iruzurra egin duela frogatzeko, Zierbenako Udalak argudiatu du hiru parke horiek ebakuazio linea eta azpiestazio bera dutela: «Horrek agerian uzten du proiektu bakarra dela. Horrela, proiektuaren batasunaren printzipioa urratzen da, eta horrek lege iruzurra dakar, bai aurkezteko moduari, bai espedientea izapidetzeari dagokienez». Eugenio Mendikote alkateak (EAJ) garbi utzi du Zierbenako Udala ez dagoela energia berriztagarrien kontra, baina gehitu du ez dutela onartuko legea urratzen duen eta lurraldeari «zuzenean kalte egiten dion» proiekturik; horregatik eskatu dute proiektu osoa bertan behera uzteko. Kalteak hirigintzan eta ingurumenean Udalak azaldu duenez, udalerriko 182 lur zatitan izango du eragina proiektuaren trazadurak, tartean nekazaritzarako lurretan. Gainera, azpiegitura batzuk urbanizatu ezin diren edo babes berezia duten lurretan jarriko dira, eta udalak nabarmendu du ez dagoela inongo hirigintza tresnarik azpiegitura horiek bertan ezarri ahal izateko. Bestalde, nabarmendu du ingurumen inpaktuari buruz Solariak egindako azterketak «gabezia handiak» dituela: «Ez du alternatiba bideragarririk aurreikusten trazadurarako, ez du ikusmen eta paisaia inpaktuaren azterketa zorrotzik egiten, eta ez du behar bezala ebaluatzen zer-nolako eragina izango lukeen proiektuak habitat babestuetan, erabilera publikoko mendietan eta Natura 2000 sareko lurretan». Hamarnaka herri zeharkatuko ditu goi tentsioko lineak, eta Abanto (Bizkaia) da horietako bat. Hilabete hasieran Iñaki Urrutia alkateak adierazi zuen proiektuak eragin bisual handia izango duela, eta gehitu zuen badirela kalte txikiagoa eragingo luketen beste bide batzuk, nahiz eta garestiagoak izan.

Elkarte memorialistek hiru alegazio aurkeztu dituzte Iruñeko Udalaren Erorien Monumentuaren katalogo aldaketaren aurka. Udalaren arabera, hori egitea ezinbestekoa da eraikinean edozein aldaketa egiteko eta bere izaera frankistari beste esanahi bat emateko. Haatik, elkarte memorialisten arabera, katalogoa aldatzeko eskaera «baliogabea» da. Hiru alegazioak aintzat hartuko ez balira, dokumentua aldatzeko lau aukera proposatu dituzte. Euren eskaeran hiru argudio nagusi ematen dituzte udalaren katalogo aldaketaren aurka. Batetik, uste dute katalogo aldaketak ez duela baliorik ez delako Nafarroako Aldizkari Ofizialean argitaratu. Iruñeko Hirigintza plana 2003an argitaratu zen, eta Erorien Monumentua babestu beharreko eraikinetan 2. eta 3. kategorien artean sailkatu zen. Elkarteen arabera, katalogo hori ez da eraginkorra eta hura aldatzeak ez du baliorik. Bigarrenik, arrazoitzen dute katalogo aldaketak ingurunea eraldaraziko duela, eta horretarako beste hirigintza plan bat behar dela azaldu dute. Haien arabera, Erorien Monumentua eraldatzeko asmoak «hiriarentzat garrantzi handiko operazioa ezkutatu nahi du». Hirugarrenik, aipatu dute ez zaiela herritarrei galdetu horri buruz. Gaineratzen dute ez duela 2022ko Memoria Demokratikoaren legea errespetatzen, legeak eskatzen baitu ikur frankistak kentzeko. Azkenik diote katalogo aldaketa «arbitrarioa» dela, haien arabera ez baitago hori argudiatzen duen txosten teknikorik eta juridikorik.

Eusko Jaurlaritzako EAJren sailburuek aintzat hartu dute EAJk hizkuntza eskakizunei buruz egindako proposamena, eta EH Bildurena baztertu. EAJk proposatu zuen, hain justu, erakunde bakoitzak erabaki ahal izatea zein izango den bere hizkuntza politika, egoera soziolinguistikoaren arabera eta «proportzionaltasun printzipioa aintzat hartuta». EH Bilduk, berriz, honako hau proposatu zuen: euskara nahitaezko hizkuntza eskakizuna izatea lanpostu publiko guztietarako, eta bi hizkuntza ofizialak ezagutzea irizpide orokorra izatea enplegu publikorako sarbidean. Jaurlaritzak atzera bota du proposamen hori. Are gehiago, PSE-EEko bost kontseilariek EH Bilduren proposamena baztertu, eta abstenitu egin dira EAJrenari buruz bozkatzean. Irakurketa juridikoa egin du Maria Ubarretxena Eusko Jaurlaritzako eledunak erabaki hori azaltzerakoan. Azaldu du «ekarpen zehatz» baten alde egin dutela, Enplegu Publikoaren Legearen 187. artikuluari erreferentzia eginda, eta atal bat gehitzea proposatzen dutela «erakunde bakoitzaren autonomia indartzeko». Hala, erakundeen esku geratuko litzateke «planifikazio linguistikoa egokitzea, erakunde bakoitzaren errealitate soziolinguistikoaren eta funtzionalaren arabera». Ubarretxenaren hitzetan, EH Bildurena baztertu dute besteak beste «segurtasun juridikoa» falta duelako. Gainera, uste du «proportzionaltasuna» falta duela eta jurisprudentziak hori eskatzen duela etengabe. Dena den, Jaurlaritzaren irizpidea ez da loteslea, eta legebiltzarrean egin beharko du bidea. EH Bildu, prozeduraz kexu EH Bilduko legebiltzarkide Josu Aztiriak ziurtatu du komunikabideen bidez izan dutela Jaurlaritzaren iritziaren berri, eta gero jakin dutela Ubarretxenak prentsaren aurrean hitz egin duela: «Printzipioz, ez zait batere egokia iruditu». Moduak ez ezik, edukia ere aipatu du. Ez zaizkio balekoak iruditu EH Bilduren proposamena bazter lagatzeko emandako arrazoiak: «Uste dut gainetik irakurri ditudan balorazio juridikoek ez daukatela ez oinarririk ez sakontasunik». Dena dela, eztabaidarako prest agertu da, eta Eusko Legebiltzarrean bi proposamenak —EAJrena eta EH Bildurena— aztertzearen alde egin du: «Nire ustez, bi lege proposamenei bide eman beharko genieke».

Gernikako (Bizkaia) Allende Salazar ikastetxea musikaren erritmoan esnatu da goizeko bederatzietan. Pixkanaka, jolastokia gaztez bete da, baina ez dira bertako ikasleak. ‘E’ handi batek apainduriko kamiseta laranjek eta urdinek salatzen dituzte, baita Gernikako euskalkitik aldentzen diren hizkera anitzek ere. Euskarabenturako kideak dira; Jzioquitarrak. Atzo Markinatik heldu ziren Gernikara, eta, ikastetxeko kiroldegian lo egin ostean, gaur egun guztia pasatuko dute bertan. Eguraldia ez dute oso aldeko, ordea. Jolastokian hamabi zirkulutan banatu dira, espedizio osoan egin duten erara. Bakoitzari katilu bat esne, galleta batzuk, meloi apur bat, croissant bat eta zereal barratxoak banatu dizkiote, eta baten bat egunero gosari berbera izateagatik kexatu bada ere, ez dute papurrik utzi. Gaur aurreko egunetan baino aurpegi hobea zuten jaiki direnean, atseden eguna izanik bi ordu gehiago egin ahal izan baitute lo. Eguraldia goibel, baina giroa alai dago hasiera-hasieratik; gaueko kontuak komentatzen ari dira, irribarretsu, eta barre egiten dute elkarrekin, espediziotik kanpokoek ulertuko ez dituzten erreferentzien harira. Ez dute begi zulorik izango, agian, baina askok atzoko makillaje tailerreko purpurina arrastoak dituzte oraindik masailen bueltan. Orain irri egiten dute albokoaren markak ikusita, baina atzo arratsaldean oso gustura egon ziren House Of Basqueers kultur elkartearekin mamarratxeoan. Taldearen nondik norakoen berri izateaz gain, elkar makillatu, eta desfilatzeko aukera ere izan zuten. Jzioquitarrak ez ezik, urdinak ere oso gustura geratu dira sortu zen «konfiantzazko giroarekin». «Oso ondo ibili ginen. Ez nuen uste parte hartzeko gai izango nintzenik, baina halaxe egin nuen», aitortu du, harro, Aner Alonso Barakaldoko (Bizkaia) gazteak. «Ez nuen uste parte hartzeko gai izango nintzenik, baina halaxe egin nuen» ANER ALONSO Jzioquitarra Gaur, ostera, bestelako ekintzak dituzte zain; tartean, baita ezustekoren bat ere. Begiraleek ere ez dakite zer izango den, eta guztiak ari dira txutxu-mutxuka, asmatu nahian. Horren aurretik, baina, ginkana bat egin beharko dute. Irabazleak saria izango du, gainera: ilaran itxaron behar ez izateko baimen bat taldekide guztientzat, egun osorako. Gosaritarako sortutako taldeetan lehiatuko dira, eta horietako bat da Beeeekereke, Aner Alonsok, Aner Zuluagak, Leire Dainziartek, Ander Zubeldiak, Peru Almandozek, Eñaut Urkizak, Maioa Jimenezek, Lur Sorzabalek eta Ane Mendinuetak osatzen duten taldea. Lekeitioko (Bizkaia) ginkanan ere proba guztiak gainditu zituzten, eta, oraingoan, marka berdintzeko asmoz dira. Jokoaren dinamika hau da: Noa Andueza xerpak Gernikako zortzi toki ezagunen zerrenda bat dauka, eta inolako gailurik erabili gabe aurkitu beharko dituzte guztiak. Froga gisa, talde argazki bat atera beharko dute toki bakoitzean. Ikastetxera zortzi argazkiekin itzultzen den lehen taldea izango da garailea. Euskarabenturako gazteak espedizioaren 28. egunean, Gernikan, herria ezagutzeko ginkanan. OSKAR MATXIN EDESA / FOKU Talde guztiak toki berean hasi dira: Gernikako arbolan. Gerora sakabanatzen joan dira, eta hor hasi dira arazoak; herritarrei galdetzeko lotsak, taldekideren bat galdu dela, turista saldoen artean argazkia ateratzeko tokia hartu beharra… Eta guztia euripean. Gainera, beste talde batzuetan ez bezala, ez daukate ez herriko ez eta eskualdeko inor laguntza eskatzeko. Bizkaitarrak bai, ordea, eta, baten bat egona da Gernikan aurretik. Horrekin eta turismo bulegoan lortutako mapa baten laguntzaz, azkenean, lortu dute zerrenda osatzea: Euzko Gudarien omenezko oroitarria, Bakearen Museoa, Gernika koadroaren murala, Merkatu plaza, Jai Alai frontoia, Iparragirreren estatua eta, azkenik, Astra pareko bunkerra. Azken argazkia ahal bezala atera, eta pauso arinean ekin diote ikastetxerako bideari. Beste talde batzuk gurutzatu dituzte, baina atzean utzi dituzte. Oso argi dute irabazi nahi dutela, eta lehia nahiko berdinduta egon bada ere, ez dute lehenak izatea lortu. Ez die askorik axola izan, ordea. Goiz bukatzearren denbora librea dute, eta hori aski sari izan da haientzat. Batzuek gitarra hartu, eta kantuan aritu dira, beste batzuk kontu kontari, eta gutxi batzuek baloiarekin futbolean ibiltzea nahiago izan dute. Bazkalostean, Guggenheim Urdaibai Stop plataformakoen bisita jaso dute. Haien borrokari buruz hitz egin diete, baita eskualdearen egoerari, makroproiektuaren ondorioei, turistifikazioari eta antzeko beste hainbeste gairi buruz ere. Goizean euren begiekin ikusi dituzte herri guztian zehar dabiltzan turista saldoak, eta horri azalpen bat ematen lagundu die solasaldiak. Euskarabenturan soilik gerta daiteke Arratsalde bukaeran iritsi da guztiak zain zeuden momentua: sorpresa. Halako batean, Arene 6 taldeko kideak sartzen ikusi dituztenean, denetariko erreakzioak izan dituzte jzioquitarrek; ahoren bat edo beste zabaldu da, irri urduriak entzun dira, nork edo nork oihu ere egin du… Gazteetako askok espedizioaren hasieratik eskatu dute taldea gonbidatzeko, baina, aitortu dutenez, ez zuten espero benetan etorriko zirenik. Punk-oi! estilotik aldendu eta kontzertu akustiko bat eman diete gazteei. Taldekideek antolatzaileei aitortu dietenez, lehen aldia da halako moldean jotzen dutela, eta, ondo joan den arren, «ziurrenik» azkena ere izango da. Iaz ere gauza bera lortu zuten Kaleko Urdangak taldearekin. «Horrelako gauzak Euskarabenturan soilik gertatzen dira», ziurtatu du Haizea Solagurenbeaskoa Euskarabenturako komunikazio arduradunak. Hala eman diote amaiera atseden egunari, nahiz eta, hainbeste gauza eginda, apenas izan duten atseden hartzeko parada. Bihar, betiko antzera, zazpietan jaiki beharko dute Bermeora (Bizkaia) joateko. Hiru egun besterik ez dira geratzen amaierarako. Bai gazteek bai begiraleek ondo dakite amaiera hurbiltzen ari dela. «Atzerako kontaketa» baten gisa definitu dute gehienek, baina alde bateko eta besteko aldarteak eragin ditu horrek; batzuek amaitzeko gogo handiagoa dute beste batzuek baino. «Hainbeste egunen ostean, oso nekatuta gaude, eta badut bukatzeko gogoa ere. Hori bai, oso argi daukat azken egunean triste egongo naizela», aitortu du Laura Varas urdinak. Hiru egunetan, baina, gauza asko bizi daitezke oraindik.

Portugalgo presidente Marcelo Rebelo de Sousak adierazi du «zalantzak» sortzen dizkiola Portugalgo Legebiltzarrak uztailaren 16an onartutako Atzerritarren Legearen erreformak. Atzo gauean prentsaren aurrean azaldu zuenez, Auzitegi Konstituzionalaren erabakiak argituko ditu zalantza horiek. Izan ere, Rebelo de Sousak epaitegi horri eman dio erreforma aztertzeko ardura, eta epaileen erabakiaren arabera ebatziko du lege erreformari oniritzia eman ala ez. Portugalen bizi nahi duten migranteei neurri murriztaileagoak ezartzea proposatu zuen gobernu koalizioak; eta, duela ia bi aste, erreformak aurrera egin zuen, eskuin muturraren botoei esker. Presidenteak, baina, beto eskubidea du, eta bertan behera utz dezake erreforma. Ostegunean iragarri zuen lege erreforma Auzitegi Konstituzionalera bidaliko zuela; besteak beste, legean ezarritako aldaketek «diskriminazioa» eragin dezaketela iruditzen baitzaio. Luis Montenegro herrialdeko lehen ministroak espero du auzitegiak oniritzia ematea lege erreformari. Hala adierazi zuen herenegun emandako prentsaurreko batean; eta, ziurtatu zuenez, erreforma atzera botata ere, gobernuak aurrera eramango du migrazioa mugatzeko asmoa. Legebiltzarrak Atzerritarren Legean onartu zituen aldaketek zaildu egingo diete etorkinei Portugalen bizitzeko baimena lortzea. Erreforma onartuz gero, lan egiteko bisak mugatuko dituzte, eta «prestakuntza handiko jardueretan» arituko direnei soilik emango dizkiete. Bestalde, Portugalen bizi diren migranteek lehen baino zailago izango dute atzerrian dituzten senideentzat Portugalen bizitzeko baimena lortzea: herrialdean bizitzeko baimena eskuratu ondoren, bi urte egin beharko dituzte bertan familia berriz elkartzeko prozedura hasi aurretik. Gainera, familia berriz elkartzeko eskaera egiten duten migranteek «segurtasun eta osasun neurriak betetzen dituen bizitoki» batean bizi beharko dute, eta «gizarte laguntzarik eskatu gabe beren burua eta senideak mantentzeko adina baliabide» izan beharko dituzte. Orain arte, bizitoki bat eta bizirauteko baliabideak edukitzea exijitzen zen. Ezkerreko alderdi guztiek Atzerritarren Legea erreformatzearen aurka bozkatu zuten, eta neurria kritikatu dute azken egunetan.

Jendez bete da Barkoxe (Zuberoa) Ürrats kolektiboak pastoralaren lehen emanaldiarentzat. Arratsalde hastapenetik ikusle frankok lekua hartu dute trikotak, txapelak edota pastoraleko liburuxkak aulkietan ongi pausaturik. Haietariko bat da Gerardo Mungia. Kuriositate «handia» du taldean idatzi eta pentsatu pastorala ikusteko. Pastorala berezia da hainbat idazlek osatu baitute obra orokorra. Hain justu, testu guziak nola lotu eta taularatu dituzten ikusi nahi du Iruri Altzerrekak. Gisa berean, Miren Aizpuruak ohiko pastoral baten dinamika baino «zerbait gehiago» espero du. Hain zuzen ere, testu guzien batuketari eta harilkatzeari behatuko dio berak. Bakoitzaren esperantzak eta espektatibak bukatu orduko, arizaleen desfilearen lehen urratsak adi daitezke urrunean. Ordulariari behatuz gero, edonor ohar daiteke 15:30ean tanko hasi dela pastorala. Arizaleen desfilea elizatik beheiti sartu da eta pentzean barna heldu da oholtzara. Bandera gorriaren gibeletik lerroan dira arizale batzuk, eta bandera urdinaren gibeletik bertzeak, pauso irmoz abiaturik eta parez pare emanik. Taulara igan eta pastoralaren testuinguru historikoa berehala finkatu dute lehentan. Francisco Francoren diktaduratik hasi eta gaur egungo testuinguru historikorainoko haria izan dute gai nagusi gisa. Garai horren hatsarrean/Franco zen Hegoaldean. Jauntto eta Elizaren/menpeko Iparraldean. Euskal Herriko historian barna bidaiatzeko gomita zabaldurik, Enbata mugimenduaren sortzea taularatu dute lehen jeikaldian. 1963ko Itsasuko (Lapurdi) agiriak markatu zuen Euskal Herria, naziotzat hartzeko xedea zutela abertzaleek. Horrela, bertzeak bertze, mugimendu abertzaleko Mixel Labeguerie, Jean Louis Davant, Ximun Harran, Marceline Arbelbide, Jakes Abeberri baita Mixel Eppherre ere ohoratu dituzte Aberri Egunean aldarrikatu zuten agiria etsenplu harturik. Bigarren jeikaldiak giroa piztu du ikusleen artean. 1965an, Guardia Zibilak Christiane Etxaluze atxilotu zuen Dantxarinean (Nafarroa). Astean behin Iruñera joaten zen ikastolako irakasle izateko formakuntza egitera. Hala, Guardia Zibilak ETAko kide izatea leporatu zion. Atxiloketa denbora irudikatuz, oihu artean utzi dute Etxaluze oholtzatik joaten Poliziaren eskuetan. Publikoa txistuka aritu da eta «kanpora!» behin eta berriz oihukatu du Guardia Zibilaren ekintza gaitzesteko. Christiane Etxaluzeren arrastatzea, Barkoxeko pastoralan. GUILLAUME FAUVEAU Haurren eta helduen euskalduntzea Ondotik, beti ere Euskal Herriko errepresio giroan murgildurik, Seaskaren sorrera gatazkatsua taularatu dute, Argitxu Noblia Seaskaren sortzailearen eta familia batzuen borrokaren lekukotasunak argitara emanez. Arrangoitzen bil lekü bat/izan zaikü hitzemanik. Egoitza proposamena/aüzapezaren eskütik. Hala ere, Seaska nahiz bizirik eta «azkar» dagoen, baxoa euskaraz pasatzeko eskubidea eta euskararen ofizialtasuna aldarrikatu dituzte Izan da makil kaska kantuan. Deüs ez da irabazia, bihar ofizialtarzüna. Baxoa eüskaraz ondoko lorpena. Haurren euskalduntzea ez bakarrik, helduen euskalduntzea ere erdigunean eman dute barkoxtarrek. Seaskak euskara haurrei transmititu badie ere, Ipar Euskal Herriko AEKaren sorrera oroitarazi dute arizaleek gau eskola bateko klase bat irudikatuz. Euskararen aldeko borroka zaila izan dela ere azpimarratu nahi izan dute, aurkako haizeak ez baitzituzten guti. Enbata zikinek sortü/düala güti ikastolak. Eta orai ahalkerik/batere gabe gaü eskolak. Francois Miterrand boterera heldu zelarik «esperantza» ekarri zuela transmititu nahi izan dute, tokian-tokiko irratien sorrera erakutsi baitute arizaleek. Xiberoko Botzaren sorrerak euskara etxeetan eta etxaldeetan sartzeko helburua hartu zuen eta Irabarneko jauregitik hedatu lehen emankizunaren eszena plazaratu dute. Gure helbürüak ezar/ahaide eta hitzetan. Irabarnetik hedatzeko/bihar Xiberoko Botzan. Borroka armatua eta bake prozesua 1980ko hamarkadako bertze gertakari historiko batzuk aipatu dituzte ondotik. Baionako Monbar ostatuaren atentatua muntatu dute eta GALen eskuetarik lau iheslari hil zituztela oroitarazi dute hiltzaileen eta hedexurien arteko konplizitatea erakutsiz, GALekoak eta Frantziako polizia eskuz esku aritu ziren seinale. Bertzalde, Iparretarrak erakundeko Miarritzeko (Lapurdi) turismo bulegoaren kontrako ekintza irudikatzeko berriz, oholtza erdian zabaldu dute gaztelu bat irudikatzen zuen banderola eta honakoa tindatu dute burua tapaturik zuten bi arizaleek: Herriak bizi behar du. IK. 1980 urteak utzi eta Euskal Herria Zuzenean festibalaren sustengatzaileak eta sortzaileak aipatu dituzte. Irulegiko Irratiko eta Piztu elkarteko militanteez gain, erdigunera ekarri dute festibalak zuen helburua nagusia. Piztu alkarteak nahi/ barnekalde kostaldeko. Gazteria alkarretaratü/EHZren sortzeko. Azkenik, 2000. hamarkada DEMOak taldearen aldarrikapenekin hasi badute ere, ETAren armagabetze prozesuak izan du leku handiena azken jeikaldietan. 2016ko Luhusoko (Lapurdi) prozesutik hasi eta 2017an Baionako herriko etxean bakegileek eta nazioarteko ikuskariek armen kokaguneak Frantziako agintariei eman zizkietala oroitarazi dute. Kokaguneetarik bat Barkoxen zela azpimarratu dute azken aitzineko jeikaldian. Armak itzultzeko momentu historikoa irudikatu dute, garaian bildu militanteen armagabetze ekintza fisikoa kontatuz. Momentu historiko orok Euskal Herria markatu duela eta memoria transmititu behar dela esplikatu dute barkoxtarrek gaurko pastoralan. Bide beretik, azkentan, Ipar Euskal Herriko mugarriak eta herri mugimenduak ekarri aitzinamendu borrokatuak aletu dituzte, etorkizuneko erronka kolektiboak zabalduz. Egün gei minberak baratzen/gazteen etxebizitza. Aroa, üngüramena/biharko iparrorratza. Ürrats kolektibo gabe/zer leite Eüskal Herria? Pastoral galtoari dü/nor berak bere iritzia.

Gaurik luzeenaren osteko egunsentian, grafiti bat agertu zen Euskal Herriko horma hormatu batean. Bixer be argittuko dau egunak. Sarri esaten zuen Felix Iñurrategik esaldi hori. 25 urtez urratu du egunak

Auto istripu lazgarria gertatu da gaur goizaldean Iturmendin (Nafarroa). 19 urteko neska bat hil da, Beriaingoa, eta ibilgailuaren gidaria atxilotu egin du Foruzaingoak alkoholemia proban positibo eman duelako. Ilardiko pistan gertatu da ezbeharra, autoa errepidetik irten denean. Jakitera eman dutenez, ibilgailuan sei lagun zihoazen, eta hildakoa airean atera da maniobra batean. Larrialdi zerbitzuek 6:52ean jaso dute abisua, eta, Foruzaingoaz gain, anbulantziak eta suhiltzaileak ere bertaratu dira. Aurrez, bizilagun batek ere egin dio dei Foruzaingoari, auto bat modu oldarkorrean gidatzen zebilela eta. Polizia heldu denerako, ordea, berandu zen: autoak istripua izana zuen, eta iraulita zegoen. Neska unean bertan zendu da. Gidaria, 28 urteko gizonezkoa, zuhurtziagabekeria larriak eragindako hilketa egotzita atxilotu dute. Gorpua, berriz, Lege Medikuntzako Nafarroako Institutura eraman dute, autopsia egiteko.

Oriok irabazi du Getxoko bandera, nork bestela. Gorka Aranberri patroiaren aginduetara erritmo bizian joan da San Nikolas ontzia, eta hura izan da, beste behin, garaile. Zazpi estropada jokatu dituzte, eta zakuan bost bandera ditu dagoeneko. Lidergoa sendotu du hala. Bazirudien Oriok Zierbena izango zuela aurkari, baina ez dio eutsi Orioren abiadurari. Lehen ziabogan, bi segundora zituen Galipoak, eta, bigarrengoan, dagoeneko, zazpira. Ahalegin handia egin dute guztiek, baina bakarrak lortu du saria: San Nikolas-ek. Azkenean, lau luze eginda, ia hamalau segundoren aldeaz irabazi dute. Zierbena izan da bigarren, eta Donostiarra hirugarren, hemezortzi segundora. Laugarren, berriz, bigarren txandako irabazlea izan da, Urdaibai. Bou Bizkaia-k irteera paregabea egin du; indartsu ekin diote, eta ez du errukirik izan. Bigarren minuturako, lau segundo atera dizkio Getariari, eta bost Isuntzari eta Aresi. Eta ondo hasitakoa ondo bukatu dute. Aurkaririk ez du izan bigarren txandan. Are, laugarren izan da estropadan, ohorezko txandan aritu den Hondarribiaren aurretik. Beraz, bihar onenekin arituko dira lehian berriro. Isuntzak, berriz, bigarren luzean estutu egin du, eta Getariari atzetik hozka egin dio. Baina abisua baino ez da izan. Pixkanaka, gipuzkoarrek aurrera egin dute, eta tartea zabaldu. Zazpigarren izan da Getaria, eta zortzigarren Isuntza. Lehen txandan, San Juan izan da irabazle, eta bigarren txandako Getaria, Isuntza eta Ares baino azkarrago ere izan da. Lehen ziaboga ematerako, abantaila esanguratsua eskuratu dute pasaitarrek, eta bukaerara arte gogor segitu dute lanean. Lanaren erdia egiterako, esku-eskura zuten lehen txandako garaile izatea, eta ez dute alferrik galdu. Nagusi izan da Erreka, eta seigarren amaitu du estropada. Arraunlariek behin baino gehiagotan esan izan dute bigarren txandan aritu nahi dutela borrokan, eta gaur demostratu dute badutela gaitasuna. Uretan, Ondarroa izan dute atzetik. Antiguako Ama-k bigarren luzean hartu dio aurrea Cabo Galiziako taldeari, eta ondo eutsi dio aldeari, erraz; baita paladaz palada handitu ere. Azkenerako, zortzi segundo atera dizkio; bigarren txandako Aresen aurretik bukatu du Bizkaiko taldeak. Kaiku, larri Bizkaitarra, beste behin, pattal aritu da, eta hura izan da ontzirik makalena Getxon. Ez du hasiera ona egin Eusko Label ligan, eta gaur ere ez da ondo ibili; minutu bat eta hogeita sei segundo kendu dizkio Oriok. Azken-aurreko postuan dago Kaiku sailkapen nagusian. Hau da, zuloan, Caborekin batera. 16 puntu ditu Bizkaiko taldeak, eta bat gutxiago Galiziakoak. Ondarroak, hamargarren sailkatuak, berriz, 27. Txanponaren beste aldean, eta egindako lanaz harro, hala esan du Orioko entrenatzaile Iker Zabalak: «Oso pozik nago. Zorionak Oihan Gozategi ere, bere lehen bandera irabazi baitu. Hori ere inportantea da. Gaurko estropada, hasi eta buka, biribila izan da; denbora oso ona egin dugu. Bandera hartu, eta biharko estropadan pentsatzen jarriko gara». Bihar, hain zuzen, Kantabrian izango dute estropada Eusko Label ligako ontziek: Castron (Espainia); 12:20an hasiko da.