Udalerri horietako taxiek inguruko herrietan eskaini ahal izango dute zerbitzua, une eta egun jakin batzuetan. Baliteke Erregimen Bereziko Gunearen zerbitzua uda honetan bertan martxan egotea.

Aurreakordioa lortu dute Bilbobusen, langileek berretsi beharko dutena. Aurreakordioa Bilbobuseko langileen batzarrak eta Bilboko Udalak berretsi beharko dute. ELA sindikatuak enpresaren eskaintza gaitzetsi eta grebarekin jarraitzearen alde egin du.

Martxan jarri berri dena «aitortzaren agintaldia» izatea nahi du Egiari Zor fundazioak, eta horretarako beharrezko bitartekoak erabiltzeko eskatu dio Eusko Jaurlaritzari; besteak beste, estatuaren indarkeria pairatu duten biktimek erreparazioa jasotzeko eskaerak egiteko beste epe bat irekita. Era berean, fundazioak urratsak egiten jarraitzeko eskatu dio Espainiako Gobernuari ere, begia Memoria Demokratikorako Legean eta Sekretu Ofizialen Legearen erreforman jarrita. «Denok dugu eskubidea bizikidetza demokratikoaren parametroetan bizitzeko». Egiari Zor-ek Enrike Gomezen hilketaren 45. urteurrenean egin du agerraldia. Hura 1977ko ekainaren 25ean hil zuten, Baionako Panecau kalean; BVE Batallon Vasco Español talde paramilitarrak hartu zuen ekintza bere gain. Gomezek ez du ez aitortzarik ez justiziarik jaso, fundazioko kide Pilar Garaialderen esanetan, beste askok jaso ez duten bezala: «Ez zuten izan martxoaren 3ko sarraskiko lagunek ere, ez Vicente Berriok, ez Jokin Diestrek, ezta beste hainbatek ere». Fundazioak urratsak eskatu ditu «biktima guztiei» egia, aitortza, justizia eta erreparazioa bermatzeko, «diskriminaziorik gabe, salbuespenik gabe». Izan ere, uste du «errazegi» errepikatzen dela eginbehar hori, baina hura errealitate bilakatzeko zailtasunak nagusitzen direla estatuaren biktimen kasuan. Hala, «diskriminazio zerrenda luzeegi» baten barruan aipatu ditu estatuaren biktimak babesteko dekreturik eza, biktimarioen «gorespena», aitortza jasotzeko araudien mugak eta memoria lantzeko udal webguneen itxiera. «Gutariko askok hamarkadetan izan dugun aitortza ofizial bakarra ezabatu da», kritikatu du Garaialdek. Horren aurrean, fundazioko kideak adierazi du «normalizazio politikorako» urratsak egin nahi badira, exijitu beharrekoa dela estatuko erakundeek, poliziek eta arduradun politikoek «publikoki onartzea terrorismoaren aurkako borrokaren babesean» egindakoak: «Exijitzen du gertaera horien ondoriozko erantzukizunak beren gain hartzea». Besteak beste, kritikatu du «isiltasun itun bat» sinatu zela, «terrorismoa estatuaren beste tresna bat» bilakatzeko, eta hura sustengatzen duela oraindik ere Sekretu Ofizialen Legeak, «gerra zikinarekin eta estatu terrorismoarekin» lotutako informazioa «blindatuz». Hala, Garaialdek nabarmendu du beharrezkoa dela 1968an onartutako lege hura erreformatzea, baina ez Espainiako Gobernuak aurreko legealdian adierazitako proposamenaren bidetik; besteak beste, 50 urteko epeak ezartzen ditu sekretuak argitaratzeko. Beraz, fundazioaren ustez, erreforma horrek «egiarako eskubidea murrizten» jarraituko luke, «zigorgabetasuna mantenduz». Bestelako iritzi bat dute, baina, Espainiako Memoria Demokratikorako ministro Angel Victor Torresek egindako adierazpenez. Hark zehaztu zuen gobernuak hasia duela 36ko gerrako eta frankismoko giza eskubideen urraketak argitzeko «egiaren batzordea» eratzeko prozesua, eta, EH Bilduren galdera bati erantzunez, prest azaldu zen 1978ko sanferminetako eta Gasteizko martxoaren 3ko sarraskiak ikertzeko. Hala, Egiari Zor-ek «positibotzat» jo du erabakia, biktimen arteko «diskriminazioa» gainditzeko urrats bat izan daitekeelakoan: «Biktimen arteko berdintasun esparru bat ezartzeko balioko duen ibilbide bati ekitea ekarriko duelakoan». Eusko Jaurlaritzaren kasuan, berriz, fundazioak zenbait urrats egiteko eskatu dio gobernu berriari. Adibidez, biktimak aitortzeko legea baliatuta, eskaerak tramitatzeko beste epe bat irekitzeko eskatu diote, baita erreparaziorako bideak zabaltzeko ere, «legearen beraren garapenari eutsiz», eta «estatuaren bortxaren memoria oroitzeko urteko egutegia finkatzeko». Izan ere, Garaialdek adierazi du euskal gizarteak, bere aniztasunean, giza eskubideen aldeko bilakaera «positibo» bat bideratu duela azken urteetan: «Bizikidetza modu demokratikoan eraikitzea dugu denok erronka».

67 urteko gizon bat hil da gaur eguerdi aldera AP-15 errepidean, Cadreitan (Nafarroa), gidatzen zuen autoa errepidetik aterata. SOS Nafarroak 12:39an izan du istripuaren berri. Medikuak, suhiltzaileak eta foruzainak joan dira istripuaren lekura, baina gizona bertan hil da. Autoan zihoan beste bidaiaria, emakume bat, Nafarroako Ospitale Unibertsitariora eraman dute. Mina zuen gerrialdean eta lepoan. Foruzaingoa istripuaren arrazoiak ikertzen ari da. 16:50 aldera, berriz, beste istripu bat gertatu GI-361 errepidean, Zestoan (Gipuzkoa), Eusko Jaurlaritzako Segurtasun Sailak berri eman duenez. Auto batek eta furgoneta batek aurrez aurre jo dute. Horietako bat, 95 urteko emakume bat, hil egin da istripuaren ondorioz. Beste hiru pertsona ere zauritu dira ezbeharrean, eta ospitalera eraman dituzte. Ertzaintza ari da ikertzen nola gertatu den istripua.

Kataluniako prozesu independentistaren lehen bi amnistiatuak zein diren jakinarazi dute gaur, Espainiako Gorteek onartu zuten Amnistia Legea ezartzen hasi den egunean: Miquel Buch Generalitateko Barne kontseilari ohia eta Lluis Escola Carles Puigdemont Kataluniako presidente ohiaren bizkartzain izandakoa errugabetu ditu Kataluniako Justizia Auzitegi Nagusiak. Biei ezarri zieten lau urte eta erdiko kartzela zigorra. Buch diru publikoa bidegabe erabiltzeagatik eta prebarikazioagatik kondenatu zuen Bartzelonako Auzitegiak, Barne Sailaren bidez Escola kontratatzeagatik, Puigdemonten bizkartzain jardun zezan, Belgikan. Egotzi zitzaizkien ardura penal eta zibiletatik libre utzi ditu auzitegiak. Diru publikoa erabiltzearen delituari Amnistia Legea ezartzeak eztabaida piztu du Espainiako justiziaren zenbait sektoretan. Kataluniako Auzitegi Nagusiak ebatzi du delitu hori ezin dela utzi Amnistia Legearen eraginetik kanpo, «betiere neurri horretan jasotzen diren gertakari orokorrekin lotuta badago eta aberaste pertsonalik izan ez bada». Auzitegiaren esanetan, baldintza horiek betetzen ditu Buchek, eta, beraz, diru publikoa erabiltzeagatik ezarritako zigorretik libratzea dagokio. Bizkartzainaren kasuan ere Amnistia Legea ezar daitekeen ere aztertu du auzitegiak, diru publikoa jaso zuelako Puigdemontentzat bizkartzain gisa aritzeagatik, eta horrek galdetzera eraman du norbanako aberaste bat izan ote zen. Auzitegiak ondorioztatu du Escolaren kasuan ere Aministia Legea ezartzea dela egoki, Buchi egotzitako delituarekin lotuta dagoelako. Hiru manifestari Auzitegi berak hiru manifestari ere amnistiatu ditu, zeinei autoritatearen kontrako atentatuagatik hiru urte eta erdiko kartzela zigorra ezarri baitzieten. 2020an Bartzelonan urriaren 1eko erreferendumaren urteurrenaren harira izan ziren liskar batzuetan Poliziari harriak jaurtitzea egotzi zieten. Hirurei indargabetu die ezarri zitzaien ardura penala, baina ardura zibila mantendu dio hiruretako bati, eta 76.500 euro ordaindu beharko dizkio, kondenaren arabera, zauritu zuen polizia bati.

Bizkaiko emaginak grebara joango dira uztailaren 1ean, udan zerbitzua murrizten dela salatzeko. Satse sindikatuaren arabera, belaunaldien arteko errelebo faltak eta plaza kopuru eskasak emaginaren eta erabiltzailearen arteko ratio “desegokia kronizatzen dute”.

Aurreakordioa lortu dute Bilbobusen, langileek berretsi beharko dutena. Aurreakordioa Bilbobuseko langileen batzarrak eta Bilboko Udalak berretsi beharko dute. ELA sindikatuak enpresaren eskaintza gaitzetsi eta grebarekin jarraitzearen alde egin du.

Oliba-olioak ez du BEZik izango uztailetik aurrera. Ministroen Kontseiluak zerga kendu dio gehien garestitu den jakiari, merkatu nahian. 2021eko urtarriletik prezioa hirukoiztu du.

«Oraintxe, erresistentzia ariketa bat da zinema egiten jarraitzea. Asmatu egin behar dugu nola egin, ez baitago horretarako baliabide eta aukerarik, baina jarraitu behar dugu. Eta queerrok oso presente dugu hori: espazio bat lortu ahal izateko beharrezkoa dela borrokatzea eta desiratzea». Zinemagintza ez ezik, eskubideak eta, are, existentzia bera ere mehatxupean deskribatu ditu Clarisa Navas zinemagileak (Corrientes, Argentina, 1989). «Erabat mehatxupean». Dioenez, 2023ko abenduan Javier Milei Argentinako presidente izendatu zutenetik nabarmen egin du okerrera herrialdearen egoera orokorrak, bai eta sorkuntzarenak ere. «Bizitza ezin da izan merkatu balio bat soilik. Des-irudimen totalitario horrek komunitate osoak desagerrarazten ditu mapatik, eta serieko heriotza antolatzen du. Ezin gara horretara ohitu». Ohorezko Saria eman dio Zinegoak Bilboko LGTBIQ+ Nazioarteko Zinema eta Arte Eszenikoen Jaialdiak, eta Bilbon izan da horregatik. «Klase eta genero ikuspegiko zinema garatzea» laudatu dio Alaitz Arenzana Zinegoak-eko zuzendariak, bai eta zinemarako «sorkuntza kolektiboko prozesuak sustatzea» ere, «eraldaketarako motor eta palanka gisa». Eta pozik onartu du saria Navasek. «Jakin nuenean, asko poztu nintzen», azaldu du; «sentitu nuen ez gaudela hain bakarrik, eta munduaren parte honetan ere badagoela jende talde bat halako zinema baloratzen duena». «Argentina ipar-ekialdean filmatu ahal izateko, asmatu edo berrasmatu egin behar izan genituen zinema egiteko irakatsi zizkiguten moduak» CLARISA NAVAS Zinemagilea Kultur adierazpide guztiak «suntsitzeko» plana du Mileiren gobernuak, Navasen hitzetan. «Herrialdearen erdiak gosea du, eta oso zaila da egoera horretan zinemak bete behar lukeen lekuari buruz gogoeta egitea. Egunero egin behar da borroka, kalera atera behar da, eta gobernuaren erantzuna errepresioa eta atxiloketa arbitrarioak dira». Navasen ustez, «bestelako etorkizun bat» irudikatzeko balio dezake zinemak. «Indar handia du, eta hain justu horregatik ari dira suntsitzen saiatzen». Kolektiboan sortzea Yagua Piru Cine kolektiboko kide da zinemagilea, eta nagusiki pluralean aritu da, horregatik, saria eskertzeko antolatutako prentsaurrekoan. Azaldu duenez, hamarkada bete baino gehiago daramate Argentina ipar-ekialdean eta Paraguai inguruan lan egiten, eta, azaldu duenez, hiriburutik urruntzeak eragin zuzena izan du beren zinemagintzan. «Asmatu edo berrasmatu egin behar izan genituen zinema egiteko irakatsi zizkiguten moduak», azaldu du lehenik, orokorrean, baina datu zehatz bat ere eman du gero: Buenos Airestik urrundu ahala, esate baterako, zaildu egiten da edozein ekipo alokatzea bera. «Zinemak sustatzen dituen logikak maiz logika kolonialak izaten dira, eta etengabe aritu gara hori guztia desegiten». Corrientes hiriko Las Mil izeneko auzoan jaio zen Navas, eta, hain justu, hari egiten dio keinu bere film ezagunenaren tituluak ere. Hoy partido a las 3 izan zen haren lehen fikziozko film luzea, eta sari eta aitortza andana jaso du, gerora, Las mil y una lanari esker. 2020. urtean estreinatu zuen lana, eta bi sari jaso zituen Donostiako Zinemaldian. Sail ofizialean proiektatu zuten filma, eta aipamen berezia ere jaso zuen Horizontes atalean, bai eta Latinoamerikako filmik onenaren saria ere, lehia ofizialetik kanpo. Iris izeneko pertsonaiaren nondik norakoak kontatzen ditu filmak. Eskolatik kaleratu dute, eta bere lagunik onenekin ematen ditu egunak, telefonoarekin jolasean edo kalean. Renata agertuko da orduan, eta berehala hasiko dira flirtean. Halako batean Renataren iraganari buruzko zurrumurruak hasiko dira, ordea. «Uste dut latitude batzuetatik eta gune pribilegiatuago batzuetatik egindako queer zinemak presentzia handia duela, baina disidentzia horiekin gune periferikoagoetan gertatzen dena ere mahaigaineratu behar da» CLARISA NAVAS Zinemagilea El príncipe de Nanawa izeneko filma du orain esku artean. Duela hamar urte hasi zuen proiektua, eta, herrialdea zer egoeratan dagoen ikusirik, laster bukatzeko asmoa azaldu du. Paraguaiko eta Argentinako mugan kasualitatez ezagutu zuen Angel izeneko haurraren istorioa kontatuko du lanak. «Beste gauza batzuk filmatzen ari nintzela ezagutu nuen, eta lotura estua sortu zen gure artean. Pertsona zoragarria da, eta filma egitea aitzakia moduko bat ere izan da bizitza hain zaila den leku batean elkarrekin egon ahal izateko, inguru hura ahaztua baitute bi herrialdeek. Ea aurten bukatzerik dugun». Hain zuzen ere, filmeko protagonistari buruzkoak izan dira Navasen hitzik argitsuenak. «Estatuak eta gobernuak erori daitezke, eta hondamena izan daiteke inguruko guztia, baina maitasun horretan eta lotura horretan badago zerbait irauten duena, eta hori da geratzen zaigun azken erresistentzia esparrua». Klase ikuspegia Klase ikuspegiari ere erreparatzearen garrantzia nabarmendu du Navasek. «Gure desirak eta afektuak ezin dira pentsatu kapitalaren logikaren arabera. Eta klasearekin erabat lotuta daude gure pelikulak ere. Uste dut latitude batzuetatik eta gune pribilegiatuago batzuetatik egindako queer zinemak presentzia handia duela, baina disidentzia horiekin gune periferikoagoetan gertatzen dena ere mahaigaineratu behar da». Queertopiak izango da aurtengo Zinegoak jaialdiaren leloa, eta 50 jarduera baino gehiago eskainiko ditu uztailaren 1era arte. Hamabost film luze eta 30 film labur proiektatuko dituzte, bai eta hitzaldiak, tailerrak eta antzerki ikuskizunak ere.

Gipuzkoa, berdintasunezko jaien alde izeneko kanpaina aurkeztu zuen lehengo astean Gipuzkoako Diputazioak, jai parekideen alde. Bost konpromiso jaso ditu gida batean, eta horiek betetzeko gomendioa egin die udalei. Irun eta Hondarribiko jaien aipamenik ez dute egin propio gidan, nahiz eta bi udalerri horietan orain dela 27 urte aldarri parekide bat loratu zen eta oraindik ez den gauzatu: izan ere, alarde baztertzaileak egiten dira bietan. Urte askoan, gainera, gutxietsiak eta jazarriak izan ziren aldarri horren sustatzaileak. Horregatik, gidan gai hori zergatik ez den agertzen galdetu du gaur Elkarrekin Gipuzkoa taldeko Marivi Eizagirrek Gipuzkoako Batzar Nagusietan, eta zer egingo duen aldundiak gidarekin sustatu nahi diren gomendioak Irunen eta Hondarribian konpli ditzaten. Berdintasun zuzendari Nerea Isasik hartu du hitza; esan du gidarekin Irungo eta Hondarribiko udalei ere egin zaiela gomendio parekideak betetzeko eskea: «Inplizituki». Irunen aste honetan bertan izango da alardea, hilaren 30ean. Giza Eskubideen Batzordean izan da agerraldia. Izan ere, Giza Eskubideen Zuzendaritzan kudeatzen dute Gipuzkoako Foru Aldundian alardeen gaia, aspaldiko eskea bada ere Berdintasun Zuzendaritzara eramateko, berdintasun faltaren ondorioa baita Irunen eta Hondarribian gertatzen dena. Berriz ekarri dute aldarri hori gogora EH Bilduk eta Elkarrekin Gipuzkoak, eta adierazi dute paradoxa horren erakusgarri dela gaur batzordera Berdintasun zuzendaria joan izana azalpenak ematera. Berez, ahaldun nagusi Eider Mendozarentzat ziren galderak, baina hark erabaki du Isasiren esku uztea erantzunak. Agerraldian, gidaren alde egin du Berdintasun zuzendariak: nabarmendu du antolatu duten kanpainarekin «desberdinkeria guztiak» eragozteko bidea ireki nahi izan dutela, orokorrean: herrialde osora begira. Halaber, esan du udalei «jai berdinzaleak planifikatzeko» deia egin nahi izan dietela orobat modu zabal horretan. Isasik nabarmendu du, halaber, udalen «eskumena» dela herrietako jaiak antolatzea, eta aldundiak hor ez duela erabakimenik. «Aldundiak desberdintasunak detektatzeko eta horiei aurre egiteko gomendioak egin diezazkieke udalei, baina udalek daukate eskumena herrietako jaiak planfikatzeko», argudiatu du. Hala «nahi duten» udalei «laguntzeko eta gomendioak emateko» prest daudela azaldu du. Alardeak eta jaietan dauden gainerako berdintasun arazoak maila berean jartzeagatik kritikak egin badizkiete ere, horren egokitasuna defendatu du: «Alardeak badu bere garrantzia, baina desberdintasun maila guztiei erantzun behar diegu». «Alardeak badu bere garrantzia, baina desberdintasun maila guztiei erantzun behar diegu». NEREA ISASI Gipuzkoako Diputazioko Berdintasun zuzendaria Akordio bat urrian Eizagirrek gogora ekarri du kanpaina honen abiaburua izan zela urrian batzar nagusietan onetsitako mozio bat, gaiaren inguruan EH Bilduk, EAJk eta PSE-EEk hitzartutako akordio baten emaitza. Aldundiari eskatu zitzaion Irungo eta Hondarribiko udalekin lankidetzan jarduteko konponbide baten alde, eta kanpaina bat ere abiarazteko jai parekideak sustatzeko. Eta horregatik egin dute, hain justu, aurkeztu berri duten kanpaina. Ez da aski sendoa alardeak aipatzen ez baditu, Eizagirreren ustez. «Ezin duzue alardeen gaian burua lurpean sartu. Baina hori egiten ari zarete, 27 urteren ondoren», egotzi dio Berdintasun zuzendariari. Antzera solastatu da EH Bilduko batzarkide Zelai Amenabarro. «Egokia iruditzen zaigu edukia», esan du gidaren alde. Baina ohartarazi du ezin dela antzua izan: «Mezu hori bete egin behar da». Gogora ekarri du, gainera, gidan jasotzen diren konpromisoak legez konplitu beharrekoak direla. EAEko Berdintasun legeak, hain justu ere, eragotzi egiten du jai eremuetan-eta parekideak ez diren kultur jarduerak egitea. «Araudia hor dago, gida ere bai; jakin nahi genuke betetzeko borondate irmorik badagoen». «Ezin duzue alardeen gaian burua lurpean sartu. Baina hori egiten ari zarete, 27 urteren ondoren». MARIVI EIZAGIRRE Elkarrekin Gipuzkoako batzarkidea Kritiken harira, Gipuzkoako Diputazioko Berdintasun Zuzendaritzak desfile parekideen alde egiten duen lana goraipatu du Isasik. Diru laguntzak ematen dituztela azaldu du. Eta, oro har, aintzat hartzekoak direla aldundia konponbidearen alde egiten ari den urratsak ere: «Hondarribiko Udalarekin prozesu bat martxan da, eta aldundia bitartekari da. Irungo Udalari ere laguntza eskaini zaio, baina ez du nahi izan». Hondarribian prozesua «bide onetik» doala nabarmendu du. Agerraldian, PSE-EEk, EAJk eta PPk, oro har, ontzat eman dituzte Isasiren argibideak. PPko batzarkide Iñigo Manriquek gonbita egin dio Berdintasun zuzendariari: proposatu dio joateko datorren igandean Irunera, eta jaiak «errespetuz» egiten direla ikusiko duela. Iaz alarde egunean Irunen egon zela erantzun dio, eta bi desfileak ikustea «tokatu» zitzaiola: mistoa eta «tradizionala». Eskertu dio gonbita, baina aurten diputatu nagusia eta Giza Eskubideetako zuzendaria joango direla jakinarazi du. Bost konpromisoak Horra gidan jasotzen diren bost konpromisoak, zerrendatuta: erakundeek jaietan ere berdintasunaren aldeko ekimen eta gogoetak sustatzea, emakumeen partaidetza sustatuko duen antolakuntza bultzatzea, aukera berdintasuna bermatzea ekitaldi guztietan, indarkeria matxistarik gabeko jaiak sustatzea, eta irudi eta mezu berdinzaleak erabiltzea. Irunen alarde parekidea antolatzen hasteko eskea askotan egin dute desfile hori antolatzen duten herritarrek, baina udalak ez du bere gain hartu oraindik ardura hori. Alarde parekidearen aldeko keinuak ere oso urriak izan dira orain arte. Jose Antonio Santano alkateak (PSE-EE) iaz egin zuen lehen aldiz alarde mistoa udaletxe aurrean elkartu zenean hari balkoitik oles egiteko keinua, udalaren lema 2002tik zeraman arren. Orain ja ez dago alkatetzan. Abendutik Cristina Laborda da alkatea.