Iazko irailean Eibarrera (Gipuzkoa) Arrate egun bezperako bazkarira joan, eta Edurne San Martin kazetaria parean tokatu zitzaion Pello Rubiori (Zumaia, Gipuzkoa, 1948), Elgoibarko (Gipuzkoa) Txillarre baserriko jabeari. Rubio Txillarreko elkarrizketa

«Nekatuta eta kezkatuta», baina «ilusio polit batekin» itzuli da Euskal Herrira Itziar Moreno (Bilbo, Bizkaia, 1982) Global Sumud Flotillan parte hartu duen ekintzailea. Atzo gauean iritsi ziren Moreno, Jotas Oses, Mikel Zuloaga eta Abdel Karim el-Khamlichi Loiura, Israelek flotillako ontziak atzeman eta ekintzaileak kanporatu ondoren. Abuztu amaieran ekin zioten Gazarako bideari, eta Israelen sarraskia pairatzen ari direnei ezin laguntza emanda bukatu behar izan dute ibilbidea. Dena den, Morenok uste du gisa honetako ekintzek itxaropena piztu dezaketela, eta borrokan jarraitzeko deia egin du. Egun bat ere ez da igaro Euskal Herrira iritsi zinenetik. Nolakoa izan da itzulera? Emozio asko ditut, guztiak aldi berean. Batetik, nekatuta nago, hilabete luzea izan delako, eta kartzelan egon garen egunotan ezer gutxi izan dugulako jateko eta edateko, eta lo ere gutxi egin dugulako; bestetik, kezkatuta nago, flotillako kide asko geratu direlako Israelgo kartzeletan, eta, noski, Gazan gertatzen denagatik. Halere, indar eta ilusio polit batekin ere itzuli naiz; izan ere, flotillak erakutsi du munduko zapalduak elkartzen garenean gauza handiak egin daitezkeela; gauza handia da itxaropena. Ibilbideari ekin eta berehala atzera egin behar izan zenuten eguraldi txarraren ondorioz. Nola eragin zion horrek taldeari? Itsasoan ibiltzea ez da erraza izan. Gu ez gara marinelak… batzuk dezente zorabiatu gara. Droneak izan zenituzten atzetik Gazara gerturatu ahala… Jakin bagenekien nor izango genuen aurrean, besteak beste, tropa sionistak haurrak tirokatzeko, jendea bizirik erretzeko edo gosez akabatzeko gai direlako. Gure aurkako erasoak, izugarriak izan arren, oso kalkulatuak izan dira; ez zuten inor zauritzerik nahi. Horrek agerian uzten du batzuen biziek gureek baino gutxiago balio dutela, eta horrek sutu egiten gaitu. Palestinarren egoerarekin alderatuta, txiki geratzen da flotillako kideok pairatutakoa; halere, jasandako erasoak salatu nahi ditugu. Israelek nazioarteko zuzenbideko lege oro urratzen du, eta ezin da ahaztu nazioarteko uretan atzeman gintuztela, eta laguntza humanitarioa generamala, ekintza baketsu baten bidez. Gazara iristear zinetela, Israelgo armadak ontziak atzeman zituen. Zer etortzen zaizu gogora une horretan pentsatzean? Horrelako egoera bati aurre egiteko prestakuntza jaso genuen; halere, legez kanpoko atxiloketa bat izan zen. Are, Israelgo armadak bahituta eduki gaitu hainbat egunez, legez kanpo, eta ekintzaile asko oraindik ez dituzte askatu. Zer-nolako tratua eman zizueten Israelek atxilo hartu ondoren? Israelek ahal beste eskubide urratu ditu: jipoitu egin gaituzte; lurretik arrastaka eraman gaituzte; ordu luzez urik eta janaririk gabe eduki gaituzte; arma handiak buruaren aurka jarrita behin eta berriz egin digute mehatxu; bero handia egiten zuela, kanpoan, dozenaka emakume pilatuta eduki dituzte ordu luzez urik eman gabe… Aldiz, hori guztia larria eta gaitzesgarria izanagatik, ez da deus palestinarrek pairatzen dutenaren aldean. Guri hori egiteko gai badira, zer ez diete egingo haiei? Etxean zaude berriro ere. Merezi izan du? Ekintza bakar batek ez du guztia aldatzeko gaitasunik, baina borroka askoren barruan keinu sinboliko handi bat dela uste dugu. Ez dugu lortu Gazara ailegatzea, baina asteotan gauza asko mugitu dira nazioartean. Gazan itxaropena piztu du flotillak, baita munduan ere. Palestinar herriak hori baino gehiago behar du, ordea: egiazko bakea, zeina soilik posible izango baita baldin eta palestinar guztiek etxera itzultzeko eta autodeterminaziorako eskubidea badute. Borrokan jarraituko dugu horren alde.

Joan den astean Global Sumud Flotillan atzemandako aktibistak deportatzen hasi da Israel asteburuan, eta Euskal Herritik joandako lau pertsonak ere gaur kanporatu dituzte. Gauean heldu dira Bilbora. Israelgo Ktziot espetxe ondoko aireportutik Atenasera iritsi dira arratsalde hasieran, eta Loiuko aireportura, berriz, 23:15 aldera iritsi dira. Jende andana zuten zain bertan, Palestinako banderak eskuetan, flotillako lau kideei harrera egiteko zain. Asteburuan beren herrietara heldutako aktibistek «tratu txar fisikoak eta psikologikoak» salatu dituzte. Aireportuetan bertan egindako adierazpenen arabera, jo egin dituzte, tratu «umiliagarria» eman diete, ez diete lo egiten utzi, ziega txikietan «pilatuta» eduki dituzte, ez diete janik eta edanik eman, edo iraungitako elikagaiak eman dizkiete, armekin eta txakurrekin mehatxatu dituzte, inkomunikatuta eduki dituzte, osasun arreta ukatu diete… Ada Colau Bartzelonako alkate ohi eta flotillako kideak —atzo gauean heldu zen Bartzelonara— esan du datozen egunotan «xehetasunak eta frogak» bilduko dituztela, eta gertatutakoa nola salatu aztertuko dutela: «Hau ezin da zigorrik gabe geratu. Tratu txar sistemiko hau normaltzen bada, edozertarako gai izango dira». Laurehun ekintzaile baino gehiago Israelek ostegunean abiatu zuen Global Sumud Flotillaren kontrako operazioa; bizpahiru egunen bueltan 40 ontzi baino gehiago atzeman zituen, eta haietan zihoazen laurehun ekintzaile baino gehiago atxilotu ere bai. Asteburuan itzuli dira haietako batzuk; zapatuan, Turkiara deportatu zituzten hamalau herrialdetako 137 aktibista. Gaur, berriz, guztira 171 kide deportatuko dituzte Greziara edo Eslovakiara. Israelgo Atzerri Ministerioak AFP berri agentziari esan dionez, 138 ekintzaile Israelen eskuetan daude oraindik.

«Tolerantzia immunologiko periferikoarekin zerikusia duten aurkikuntzengatik» saritu dituzte Mary E. Brunkow, Fred Ramsdell eta Shimon Sakaguchi. Hain zuzen ere, Stockholmgo Karolinska institutuak gaur jakinarazi du Fisiologia edo Medikuntzako Nobel saria nork irabazi duen, eta eskerrak eman dizkie irabazleei immunitate sistema nola autorregulatzen den azaltzeagatik. «T zelulak zeintzuk diren identifikatzen erakutsi diguzue, eta horiexek zaintzen dute gure gorputza, hein handi batean». Izan ere, Sakaguchik T zelula mota berri bat aurkitu zuen, zeinak, azaldu dutenez, organismoa gaixotasun autoimmunitarioetatik babesten duen. Brunkowk eta Ramsdellek, berriz, gaitz horien jatorriari buruzko xehetasunak ikertu zituzten. Karolinska institutuko kideen arabera, zientzialari horien aurkikuntzek bide eman diote beste ikerketa bat abiatzeari: tolerantzia periferikoa ikertzeari. Hori ez ezik, minbiziaren eta gaixotasun autoimmunitarioen aurkako tratamendu berrien garapena bultzatu dute, baita zenbait transplanteren garapena ere, erran dutenez. «Zelula amen ondorengo konplikazioei izkin egiten lagundu duzue». Halaxe oroitu dute institutuko kideek: «1980ko hamarkadan jakina zen T zelulek gorputzarentzat mehatxua ziren proteinak kanporatzeko balio zutela, eta bageneukan susmoa ez zela behar bezala garatu nola jardun horiekin». Irabazleek erran dute «bereziki zaila» egin zaiela ikerketa; batik bat, «informazio gutxi» zeukatelako zelula horien inguruan. Alabaina, hainbat urtez sorkuntza eta azterketa lanetan aritu ondotik, 2001ean, bukatutzat eman zuten ikerketa, saguetan «espero zituzten emaitzak» ikusi ondotik. Saria abenduaren 10ean jasoko dute.

Bere kirol ibilbideko «azken kilometroan» dago Pello Bilbao (Gernika-Lumo, Bizkaia, 1990). Datorren denboraldiaren amaieran amaituko zaio Bahrain taldearekin duen kontratua, eta baliteke orduan uztea pedalei eragiteari. Hamasei urte daramatza tropel

Joera aldatzen ari zela zirudienean, beste kolpe bat jaso du Realak. Mallorcaren eta Bartzelonaren aurka partida onak jokatu ostean, txuri-urdinek beraiek bezain pattal dabilen Rayoren aurka galdu dute Anoetan (0-1), eta datorren asteko etenaldira egoera oso txarrean iritsiko dira, jaitsiera postuetan: zortzi jardunalditan bost puntu soilik lortu dituzte. Gaur aldaketa gutxi egin ditu Sergio Franciscok. Mallorcari irabazi zion hamaikakoa zelairatu du, aldaketa bakarrarekin: Guedes sartu du Take Kuboren postuan. Horkatilean duen lesioari buelta eman ezinda dabil japoniarra. Lehen zatian Guedes bera izan da Realeko jokalari arriskutsuena, baina ez du meritu handiegirik ere egin behar izan titulu hori eskuratzeko. Pacha Espino gola ospatzen, gaur, Anoetan. JUAN HERRERO / EFE Nahi bai, baina arrisku gutxi sortu dute etxekoek erasoan. Rayok, beste hainbeste. Abagune argiena, ordea, madrildarrek izan dute, Gorrotxategik area ertzean galdu duen baloi bati esker. Gutxigatik joan da kanpora De Frutosen errematea. Bigarren zatian hobeto zelairatu da Reala. Arriskua sortu du lehen minutuetan, lehen zatian baino gehiago agertu dira Barrenetxea eta Oiartzabal, baina hala ere ez dute arrisku gehiegirik sortu. Uneotan talde tristea da Franciscorena, eta horixe da zelaian ematen duen sentsazioa ere. Espinoren gola Minutuek aurrera egin ahala, geroz eta urduriago jarri dira jokalari txuri-urdinak, baita zaleak ere, eta kontra eraso batean iritsi da danbatekoa: Ratiuk egin du jokaldia hegaletik, eta erdiraketa bakar-bakarrik errematatu du Pacha Espinok penalti puntuan. Remirok ikutu eta barrura. 83. minutua zen. Amaierara arte saiatu da Reala, baina futbola baino bihotz gehiagorekin. Datorren bi asteak luzeak izango dira Zubietan.

Euskararen erabilera urriak kezkatuta, Elgoibar ikastolan gogoeta egin zuten Kilometroen harira ekinaldiren bat martxan jartzeko. Gogoeta hartatik abiatuta, bi rol sortu zituzten: eusleak eta salto egiteko prest daudenak. Paula Heras eta Eneritz Gonzalez Uranga ikastolako guraso dira: lehenak eusle rola hartu du, eta saltoa egiteko gertu egon da bigarrena. Ekinaldi horrek elkartu ditu, aurretik ez baitzuten elkar ezagutzen. «Horrelako gauzek batzen gaituzte», esan du Gonzalezek. Eusleak bidelagun dira: euskaraz jakin bai baina jarduteko zailtasunak dituztenen bidelagun, eusteko. Bestetik, salto egiteko prest daudenak daude; alegia, euskaraz jakin bai, baina ohartzen direnak euskaraz erraz egin arren oso ohikoa dutela gaztelaniarako joera. Gonzalezek rol hori hartu du, «euskarara salto egitekoa». Herasek azaldu duenez, Kilometroak Elgoibarren egingo zituztela jakin zutenean sortutako lantaldeetan egin zen gogoeta, euskararen erabilera sustatzeko zer egin zitekeen: «Elgoibarren gertatzen dena da jende askok dakiela baina dakiten guztiek ez dutela egiten, eta hori ikastolan ere islatzen da». Galdetegi batzuk banatu zituzten, eta, askotan, figura bat sortzea eskatzen zen, euskaraz aritzeko konfiantza falta zutenei laguntzeko. Eusle rola ordurako martxan zen ikastetxe askotan, Eusko Jaurlaritzako Hezkuntza Sailak sortua baitu rol hori ikasleei euskaran murgiltzen laguntzeko. Horrenbestez, hori ikastetxeetatik kanpo ere sustatzea pentsatu zuten. %28 1991tik 2021era, %36tik %28ra jaitsi zen euskararen erabilera Elgoibarren, Eustat-en arabera. Heras euskaldunberria da. Badaki zer den hizkuntza ohiturak finkatzeko orduan alboan eutsiko dizun norbait izatea. Gonzalezek, berriz, etxetik jaso du euskara, erraz jarduten du eta haren lehen bulkada eusle gisa izena ematea izan zen. «Baina gero, pentsatzen jarrita, konturatu nintzen ez nintzela euslea, erraz jotzen dut-eta erdarara, nagoen inguruaren arabera». Euskaraz egin ahal izanda ere eguneko hamaika egoeratan gaztelaniara jotzeko joera zeukala konturatu zenez, ondorioztatu zuen egokiagoa izango zela salto egiteko rola hartzea. «Inguruko denek euskaraz badakitela jakinez gero eta erdaraz arituz gero euskarara salto egitea izan da ariketa, konturatu bainaiz erdarara erraz jotzen dudala euskaraz erraz eginda ere; orduan, saiatu behar dut hain erraz ez jotzen erdarara». «Konturatu naiz erdarara erraz jotzen dudala euskaraz erraz eginda ere; saiatu behar dut hain erraz ez jotzen erdarara» ENERITZ GONZALEZ URANGA Saltaria Ez ditu ezkutatu zailtasunak: «Batzuk deseroso ikusten dituzu: euskaraz jakinda ere, gaztelaniaz errazago moldatzen dena agian, eta zuk euskaraz eusten diozu, baina batzuetan gaztelaniara jotzea da errazena, biok gaztelaniaz badakigunez. Beraz, saltogile ez ezik, eusle ere banaiz batzuetan, deserosoa izan arren pixkanaka ohiturak aldatzea baita helburua, euskarari eusteko». «Maitatzen ikasi» Herasek ia hamazazpi urte daramatza Elgoibarren bizitzen, eta aitortu du asko lagundu diotela etxekoek, egin dituen lagun berriek eta bestek: «Gaur egun, euskaraz bizi naiz gurasoekin telefonoz ari ez banaiz, kanpotik etorria bainaiz. Nik lortu badut euskaraz bizitzea, inguruan izan ditudan horiek lagundu didatelako lortu dut, eta justu modu honetan lagundu didate, eutsiz. Amore eman gabe. Batuan eginez agian nik ulertzeko hobeto, pazientzia edukiz elkarrizketetan…». Uste du hori dela bidea, alboan jendea izatea euskaraz egiten lagunduko dizuna. Aitortu du bere bizitzako etapa honetan egin dituen lagunak ere euskaraz egin dituela, eta, beraz, ez duela hizkuntza ohitura aldatu behar izan. «Eta maitatzen ere ikasi dut». Beraz, eusle rolaren garrantziaz jabetuta, berak rol hori hartzea pentsatu zuen, baina zailtasunak ere ikusi ditu: «Batzuetan, pentsatzen duzu: ‘Baina nor naiz ni egoera horrela behartzeko?’. Saiatzen zara goxoa izaten, konfiantza ematen… baina batzuetan, bestea estu ikusten duzunean, edo presa baldin baduzu, enpatiaz, gaztelaniara jotzeko tentazioa izaten da, biok badakigunez gaztelaniaz; baina hori hain erraza da… Adi egotea da erronka». Gonzalezek igarri du bilakaera izan duela urtean zehar: «Konturatu naiz taldean egon eta norbait euskaraz jakinda gaztelaniaz hasten bazen, nik euskaraz segituz gero, taldeak euskarari eutsi diola gero. Berez ez da hain zaila. Euskaraz segitzen baduzu jendeak eusten diola konturatu naiz. Beste gauza bat da euskara maila apala dutenekin, baina pazientzia eta denbora eskaini behar zaie, behar dute». «Zu ahalegin handi bat egiten ari zara menperatzen ez duzun hizkuntza batean aritzeko, eta, aurrean duzunak badakiela jakinda, eskertzen da eustea» PAULA HERAS Euslea Herasek berretsi egin du: «Bai, zeren frustragarria izan liteke. Zu ahalegin handi bat egiten ari zara menperatzen ez duzun hizkuntza batean aritzeko, eta, aurrean duzunak badakiela jakinda, eskertzen da eustea». Ikasten ari zela izandako makuluez akordatu da: «Jende askok esaten zidan: ‘Hara, ikasten ari zara, zein ondo’. Eta elkarrizketan segitzen laguntzen zidaten. Horrek beti izan beharko luke horrela, eta ez moztu». Kilometroek aukera eman dute euskararen erabileraz gogoetatzeko eta komunitatea trinkotzeko, Gonzalezek eta Herasek adierazi dutenez. Datuez ere jabetu dira, badakitelako jende askok badakiela baina ez duela erabiltzen. Herasek ez du ulertzen zergatik gertatzen den hori: «Kanpotik etorrita, niri askoz ere guaiago iruditzen zait euskaraz egitea gaztelaniaz baino. Ez dut ulertzen euskaraz jakinda zergatik egiten den erdaraz. Ate asko irekitzen dizkizu». Gonzalezek uste du hizkuntzaren gutxiespena egon litekeela atzean, ustea egon litekeela ez dela hizkuntza hegemonikoen maila berekoa. Behatzaileak Urteak beta eman die gaiari buruz hausnartzeko. Besteak beste, antolatu eta modua egin dute behatzeko zein den euskararen erabilera. Horretarako, ordu eta toki jakin batzuetan behatzaile gisa aritu dira zenbait boluntario, Gonzalez tartean. Haien eginbeharra izan da herritarrak elkartzen diren ordu eta toki jakin batzuetan «belarria jartzea», euskararen erabileraren neurketa egiteko, Gonzalezek esan duenez. Horretarako, boluntario talde horrek zenbait ezaugarriri buruzko datuak jaso ditu Excell-eko taula batean. Hainbat aldagai hartu dira kontuan, hala nola adina, sexua, elkarrizketan nor ari ziren, haurrak zeuden inguruan, ez zeuden… Emaitza ofizialik ez badago ere, Gonzalezek egindako landa lanetik zera ikusi du: «Ikusi dut guraso askok, euskaraz jakin arren, erdarara jotzen dutela; hori izan da nire inpresioa. Ikusi dut euskarara jotzeko joera agian handiagoa dela umeak aurrean daudenean». Urteak emandakoari buruzko gogoeta egitean, ondorioztatu dute ez dela hain zaila euskaraz aritzea. Gonzalezek azaldu duenez, «bi keinu erraz eginda sekulako aldea lor liteke batzuetan; lor liteke lehen hitza euskaraz eginda hamar laguneko taldea euskarara ekartzea, adi egonda bakarrik. Ni ez naiz aditua, herritar xume bat naiz, baina ekimen erraz batekin lortuz gero talde bat euskaraz jartzea, denok egingo bagenu hori, pentsa zer lortuko genukeen». Izan ere, azpimarratu dute jende asko dagoela jakin arren egiten ez duena. Adibide esanguratsu bat ekarri du Herasek: «15 urteko alaba daukat, eta ikasturte hasierako gurasoen talde bilera euskaraz egin zen. Ez zekienari aukera eman zitzaion itzultzailea jartzeko belarrian. Inork ez zuen premiarik izan». Gonzalezek berretsi du; berak LHko 3. mailan du haurra, eta haren guraso bileran ere ez zuen inork itzultzailea erabili: «Baina gero inor ez duzu entzuten parkean euskaraz, hori da kontua».

Euria bai, euria ez. Putzuen gainean salto-saltoka, aurtengo lemak dioen moduan. Horrela dabiltza gaur goizetik Elgoibarren (Gipuzkoa), 49. Kilometroen jaian. Dena den, eguraldia ez da oztopo izan bertan milaka lagun elkartzeko eta egitarau oparoa aurrera eramateko. Hala, urte osoko lana borobildu dute Elgoibar ikastolako kideek. [galleries:horizontal:107] Hasiera ekitaldian hitza hartzen lehenengoa Olatz Astigarraga izan da, ikastolako lehendakaria. Azpimarratu du Kilometroak ez dela egun bakarreko jaia, urte osoa daramatela lanean, eta euren helburua dela «euskararen eta herrigintzaren aldeko indarra elikatzea»: «Horretarako oinarriak elkarlana eta euskararen erabilera izan dira. Ez dugu nahi bakarrik euskararen alde egotea, baizik eta jende gehiagok eta gehiagotan euskaraz egitea». Jarraian hitz egin du Maialen Gurrutxaga Elgoibarko alkateak. Kilometroak bezalako proiektuek komunitatea sortzeko duten ahalmena nabarmendu du hark, Eider Mendoza Gipuzkoako ahaldun nagusiak egin duen bezalaxe. [articles:2147554] Gainera, jaian oso presente egon da Gazaren aldeko aldarria, eta hura hizpide izan dute alkateak zein Aitor Elizaranek, Kilometroak kultur elkarteko lehendakariak. Hark gogorarazi du Kilometroak aldarrikapenerako espazio bat ere badela: «Komunitate herrikoia, kooperatiboa eta prestatua gara: ikasleak, familiak, lankideak eta ikastolazaleak… Euskal Herri osoan gaude, saretuta gaude, eta antolaketa horizontala dugu; elkarlana eta elkartasuna dira gure ezaugarriak». Euskara, dibertsitatetik Begoña Pedrosa Eusko Jaurlaritzako Hezkuntza sailburuak ere hartu du hitza. Esan du euskara «interkulturalitatetik eta dibertsitatetik besarkatu» behar dela, eta hori dela hezkuntza sistemak datozen belaunaldiei egin diezaiekeen ekarpenik handiena. Euskararen biziberritzearen alde lan egiteko deia ere zabaldu du. Sailburuak nabarmendu du ikastetxeek gizartearen euskalduntzean duten garrantzia, «horiek baitira euskara hedatzeko tokirik eraginkorrenak». Horregatik, esan du beharrezkoa dela erakundeek eta ikastetxeek elkarlanean jarraitzea, hezkuntza sistemaren kalitatea hobetzeko eta euskara sustatzeko. [articles:2147611] Hasieran ekitaldiaren ostean izan da omenaldientzako tartea. Elgoibar ikastolak omenaldi hunkigarria egin dio ikastolaren sorreran lanean jardundako Maritxu Loiolari, baita Aspanogi elkarteari ere. Eskerrak eman dizkiete DYAri eta Gurutze Gorriari ere, urteetan zehar jaiari emandako laguntzagatik. Azkenik, Lazkaoko ikastolari pasatu diote lekukoa, hark antolatuko baitu Gipuzkoako ikastolen 50. jaia. 1977. urtean Lazkaon eta Beasainen egin zen festa, eta, azken aldiz, 2006. urtean antolatu zuten Lazkaon. Egitarau oparoa Egunean zehar, Ikastolan bertan, hainbat musika ikuskizun izan dira, hala nola Ene Kantak, Asgarth eta Go!azen. Gune horretan puzgarriak, elikadura tailerrak eta BERRIA txokoa ere izan dira. iFrameResize({ log: true },’#kmElg’); Aita Agirre plazako gunean ere musika ikuskizunak izan dira nagusi: Heitxi, Ehun Kilo eta, arratsaldean, Janus Lester. Kalegoen plazan herri kirolak bertsolariekin uztartu dira, goizean; Nerea Ibarzabal eta Andoni Egaña aritu dira eguerdian; eta arratsaldean Itzal taldearekin erromeria giroa nagusitu da. Bengoren ostean Trikidantz taldeak segitu dio musikaren hariari.

Eneko Lazkoz eta Txaber Altube izan dira gaurko bi bertsolari protagonistak. Lazkozek Nafarroako Bertsolari Txapelketako lehen kanporaketa irabazi du, Auritzen, 357,5 punturekin. Azaroaren 1ean Agoitzen jokatuko den finalaurrekorako txartel zuzena eskuratu du. Altube, berriz, Lekeition, Bizkaiko Bertsolari Txapelketako bigarren saioan gailendu da, 450 punturekin. Seina bertsolari aritu dira bi saioetan. Aurizkoan, Patxi Buenoren esanetan aritu dira, eta hauxe izan da sailkapena: Eneko Lazkoz Martinez (357,5), Saats Karatsatorre Martinez (328,5), Eki Mateorena Zozaia (301,5), Egoitz Gorosterrazu Elizagoien (293,5), Urko Gartzia Aleman (287) eta Aitor Irastortza Arrizurieta (282). Hurrengo larunbatean jarraituko du Nafarroako Bertsolari Txapelketak, Mutiloan jokatuko den saioarekin. Kultur etxean izango da saioa, 17:30ean. Han ariko dira kantuan Beñat Astiz Isasi, Ekhiñe Zapiain Arlegi, Idoia Granizo Uribarrena, Jabi Lezaun Landa, Julio Soto Ezkurdia eta Sarai Robles Vitas, Iratxe Legarra Nuin gai-jartzailearen aginduetara. Bihar, Mungian Txaber Altube 480 puntu lortuta gailendu da Lekeitioko kanporaketan, eta azaroaren 2an Abadiñon jokatuko den finalaurrekorako sailkatu da zuzenean. Gainontzeko bertsolariek puntuazioaren arabera izango dute hurrengo fasean kantatzeko aukera. Hau izan da sailkapena Bizkaiko Bertsolari Txapelketako bigarren saio honetan: Txaber Altube (480), Lurdes Ondaro (458), Iruri Altzerreka (444,5), Jone Larrinaga (432,5), Iker Uriarte (422,5) eta Beñat Bilbao (416). Idoia Anzonandia Kareagak egin ditu gai-jartzaile lanak. Epaimahaiko kideak, ostera, hauek izan dira: Ainhoa Arregi Elosua, Ander Arrien Aspiazu, Beñat Romero Maguregi, Iñaki Aurrekoetxea Arkotxa, Marta Ortiz Mateo, Miriam Juaristi Urizar. Idazkari lanetan Itziar Basterretxea aritu da. Bihar jokatuko da Bizkaiko Bertsolari Txapelketako hirugarren kanporaketa, Mungian. Saio guztietarako sarrerak salgai daude dagoeneko, Bertsosarrerak.eus atarian.

50.000 lagun eta aldarri bat: «Israel suntsitu, Palestina askatu!». Euskal Herriak ozen egin du oihu gaur: Palestinaren erresistentziaren alde kalera atera dira herritarrak, eta Palestinako banderaz, kufijaz eta ikurrinez estali dituzte kaleak. Palestinarekin Elkartasuna plataformak deitutako manifestazioa Antoniuttitik abiatu da, eguerdian, Palestinar erresistentzia aurrera! Israel desegin lelopean. Manifestazioaren buruak hiriburuko Armada etorbidean aurrera egin ahala, bazterretan zegoen jendea mobilizaziora sartzen hasi da. Horietako bat da Pili Etxeberria: Bilbotik etorri da, bertze dozena erdi lagunekin. Esplikatu du Palestinako herriari elkartasuna adierazteko aukera oro baliatzen duela taldeak: «Hirian egiten diren kontzentrazio eta mobilizazio guztietara joaten saiatzen gara, eta gaur ere hemen egotea garrantzitsua zela iruditzen zaigu. Genozidio bat da Israel Palestinan egiten ari dena, eta guri horren kontra egitea dagokigu: kalera atera behar dugu, eta Palestinako herriari babesa erakutsi». Palestinarekin Elkartasuna plataformak antolatuta, manifestazio jendetsua egin dute gaur Iruñean. IÑIGO URIZ / FOKU Mobilizazioa etorbideko ezkerreko aldetik abiatu bada ere, hain zen jendetsua ezen etorbide osoa hartu baitu, ezker-eskuin. Bazter batean dago Hafssa Buaicha, adi-adi manifestazioari begira; amarekin eta bi anaiekin etorri da Iruñera, izeba bisitatzera, Tuteratik (Nafarroa). Ez zuten manifestazioaren berri, baina giroa ikustean «hunkitu» egin direla aitortu dute, eta txalo artean hartu dituzte manifestariak: «Palestinarekiko elkartasun uholde hau ikustea zoragarria da. Hain da bidegabea gertatzen ari dena, herria kalera ateratzen dela ikusteak indarra ematen baitu». Manifestazioaren burua Bakearen plazara ailegatu denean atera dira azken manifestariak Antoniuttitik. «Israel suntsitu, Palestina askatu» eta «Gora palestinar erresistentzia!» oihukatzen zuten bitartean, Karlos III.a etorbidera hurbildu dira laster, bazterrean Polizia zegoela; txistuka erantzun diote manifestariek haien presentziari. Zara dendara hurbildu direnean, berriz, dendako ateak itxi egin dituzte barrenetik, eta bertan zeuden herritarrak kanpora atera dira. BDZ (Boikota, Desinbertsioak, Zigorrak) plataformako kideek pankarta bat eskegi dute orduan: «Zara, sionista zara zu». Dendatik marmarka atera dira herritar batzuk: «Zer premia dute hau egiteko?», erran du batek. Argazkilari batek entzun, baina, erantzuteko hitzik ez, eta buruarekin ezetz eginez urrundu da andrearen ondotik. Sarasaterantz segitu dute, eta plaza guztia bete orduko Olaia Inziarte, J Martina taldeko Ane Barcena eta Kattalin Barcena, Idoia Asurmendi, Jon Gurrutxaga eta Elene Uribarri abeslariak oholtzara igo dira, kufija lepoan; ezin zuten Wafa ez zen bertze kanturen batekin hasi ekitaldia. Hain zuzen ere, iragan irailaren 22an atera zuen Desgaraian taldeak abestia, zeinak Wafa Idris palestinarraren bizipenak dituen oinarri. Malkoak idortuz hasi du kantua Inziartek, eta ez zen gutxiagorako, Sarasaten ezin kabitu zen jendetzak txalo artean hartu baititu abeslariak, hasi eta buka. Bukatu dutenean, burua zapiz estalita zuten hiru kide igo dira eszenatokira, eta su eman diote Israelgo bandera bati. Konplizitatez erantzun diete herritarrek, txistu eta oihu artean. @berria pic.twitter.com/Zqv80GsGLJ — Isabel Jaurena (@ijaurena_) October 4, 2025 Greba orokorra Txalo zaparrada luze baten ondotik, Aritz Ganboa igo da oholtza gainera, komunikatua euskaraz irakurtzera: «Berriz ere Iruñeko kaleak bete ditugu oihu ozen batez. Baina garai nahasi hauetan ez da nahikoa gauzak ozen esatearekin. Mendebaldeko gobernuak Palestinaren defendatzaile gisa aurkezten ari diren honetan, gauzak argi esan behar dira». Ganboaren ondotik, Nasser Salah mintzatu da, arabieraz; hitza hartzen azkena Gladys Giraldo izan da, gaztelaniaz. Global Sumud Flotillako ekintzaileei elkartasun osoa adierazi diete, eta haiek berehala askatzeko exijitu dute. Israel desegitea aldarrikatu dute, Palestina askatzeko «lurraldea deskolonizatu» behar dela iritzita. «Genozidioaren amaiera palestinar erresistentziaren eskutik etorriko da, hartzen dituen adierazpen guztietan, eta klase eta herri zapalduen arteko antolakuntza internazionalistaren eskutik etorriko da», zehaztu dute. Halaber, bi estatuen irtenbidea «iruzurra» dela diote: «Israelgo estatu kolonialak bizirik jarraitzen badu, herri palestinarra desagertu egingo da. Eta Palestina askatzen bada, Israelgo Estatua desegitearekin batera askatuko da». «Israelgo estatu kolonialak bizirik jarraitzen badu, herri palestinarra desagertu egingo da. Eta Palestina askatzen bada, Israelgo Estatua desegitearekin batera askatuko da» ARITZ GANBOA Palestinarekin Elkartasuna Hala, konplize guztien kontrako borroka indartzera deitu dute, eta Israelekiko harreman oro etetera. «Bada garaia CAFek bere kontratuak hausteko, Maccabik, Israel Premier Tech taldeak eta beste talde sionistak txapelketatik kanporatuak izateko. Eta bada garaia Nafarroako Gobernuak, Eusko Jaurlaritzak, Ipar Euskal Herriko hiru probintzietako instituzioek eta euskal unibertsitateek harreman komertzial, akademiko eta diplomatiko oro eteteko». Nabarmendu dute, gainera, azken asteetako mobilizazioei esker Europako gobernuek zenbait neurri iragarri dituztela, baina, haien irudiko, «aurpegia garbitzeko eta protesta baretzeko hitz eta neurri hutsalak» bertzerik ez dira. Presioaren «intentsitatea handitzeko» garaia dela adierazi dute, eta, hortaz, Euskal Herrian greba orokorra antolatzea beharrezkoa zaie, eta horretarako deia egin diete sindikatuei. «Aipamen berezia merezi du Trumpek eta Netanyahuk adostu eta Mendebaldeko gobernuek txalotu duten Gazarako planak. Bake akordio gisa saldu dutena Palestinaren zapalkuntza betikotzeko plana besterik ez da», erran dute. Bada, nabarmendu dute bi estatuen «konponbidea» aldarrikatzen duten horiexek direla plan hori onartu dutenak, Espainiako eta Frantziako gobernuak barne. «Horixe izan baita beti bi estatuen irtenbidea: Israeli denbora ematea garbiketa etnikoa gauzatu dezan». Manifestari bat, hunkituta, Iruñeko mobilizazioan. IÑIGO URIZ / FOKU Akordio horietatik urrun, genozidioaren bukaera Palestinaren erresistentziaren eskutik etorriko dela sinetsita daude: «Estatu sionistaren eta haren oinarrian dagoen inperialismoaren kontrako antolakuntzaren bidez, mobilizazioaren bidez, eta konplize guztien aurkako boikotaren eta ekintza zuzenaren bidez etorriko da genozidioaren amaiera». Hala, bide horretan ezinbertzekoa zaie «klase eta herri zapalduen arteko antolakuntza internazionalista». Azken esaldia akitu orduko, 50.000 lagunen txaloek, oihuek eta txistuek hartu dute plaza, eta, berriz ere, Euskal Herriak ozen egin du oihu: «Gora palestinar erresistentzia! Gora Palestina askatuta!».