Euskal izarrei eskainitako parada izaten da Euskal Zinemaren Gala urtero Zinemaldian, eta aurten ere ez da gutxiagorako izan. Euskal Herriko zinemagintzari aitorpena egiteko asmoz, Viktoria Eugenia antzokia jendez bete da. Leire Martinez La oreja de Van Gogh taldeko abeslariaren eta Gorka Aginagalde aktorearen esku geratu dira aurkezle lanak. Bestalde, gala girotzeaz Izaro abeslaria, Alos Quartet taldea eta Amaia Elizaran dantzaria ere arduratu dira. Duela hilabete inguru eman zuten jaialdiaren antolatzaileek albistearen berri, eta iritsi da egun handia Elena Iruretarentzat. Zinemira saria jaso du, bere ibilbidearen aitortza gisa. Baina Irureta ez da saritu bakarra izan. Edurne Azkaratek Bultzada saria jaso du Irati filmean egindako lanarengatik —Euskal Aktoreen Batasunak ematen du—. Hain zuzen, film horrek erdietsi du euskal film arrakastatsuenaren garaikurra, Euskadiko Zinema Aretoen Elkartearen eskutik. Gidoigile onenaren saria ere banatu da, eta Michel Gaztanbideri eta Victor Erizeri eman diote. EITBk ere izan du bere saria, Egile Berriak izena duena, Victor Iriarterentzat izan da.

Apaletik produktu bat hartu. Klik. Bi pauso eman, eta beste bat aukeratu. Klik. Eta beste bat. Klik. Eguneroko errepikakor eta bakarti horretan murgilduta dago Aurora. Eskoziako biltegi handi batean egiten du lan emakume portugaldarrak, baina izan zitekeen munduko beste edozein leku, eta izan zitekeen beste edozein herrialdetakoa bera. Atsedenaldietan, elkarrizketa hutsalez betetzen da jangela; eguraldiaz edo ikusi duten azken telesailaz bi hitz esaten dizkiote elkarri lankideek, edo sakelakoari lotzen diote begirada bestela. Eta antzera Aurora beste lau lagunekin partekatzen duen etxebizitzara iristen denean ere. Gizarte indibidualista eta kapitalistari kritika gordina egin dio Laura Carreira zinemagileak On Falling bere lehen lan luzean, eta Kursaaleko publikoaren txalo zaparrada eraman du aurkezpenean. Zuzendariak azaldu du filmaren abiapuntuak bi iturri izan zituela. Alde batetik, azaldu du 18 urterekin izan zuen lehen lan esperientzia kaxkarraren oroitzapenak eragina izan zuela istorioa lantzen hasi zenean. Eta, beste alde bestetik, filmekoa bezalako biltegietako langileekin elkarrizketa ugari egin zituela. «Elkarrizketa horiek eragin handia izan zuten pelikulan, eta xehetasun asko atera nituen horietatik». Bolada batez Eskozian bizi izan zen Carreira, baina ez du apenas herrialdearen aztarnarik erakutsi pelikulan. «Garrantzitsua zen hori. Izan ere, protagonista bere etxean edo biltegian bizi da —hori da bere bigarren etxean—, eta hiriarekin duen deskonexioa agertu nahi nuen, beste munduaz aparte bizi den sentsazio hori». Edonola ere, garrantzitsua iruditu zitzaion pertsonaiarekiko «adeitsua» izatea, sarritan halako gaiak lantzen dituzten filmak «ilunegiak» izaten direla eta inguruko pertsonaiak «errudun» ere egiten dituztela iritzita. «Kapitalismoaren indar guztia sentitu dezakezu, eta, aldi berean, zure inguruan lagundu nahi dizun jendea ere aurkituko. Baina hori ez dela nahikoa erakustea oso garrantzitsua zen niretzat. Auroraren pisukideak eta lankideak ere saiatuko dira laguntzen, baina beren bizimoduak ez die aukerarik ematen elkar ezagutzeko eta elkar zaintzeko, eta hortik sortzen dira arazoetako asko». Joana Santos antzezleak jokatu du protagonistaren rola filmean, eta hari jarraitzen dio kameran une oro. Isilik ematen du ia egun osoa, eta isiltasuna da nagusi filmean ere. Antzezleak azaldu du lehenik testua barneratzeko lan egin zuela, eta Eskoziara ere joan zela bolada batez bizitzera. Baina isiltasun hori ere abiapuntu garrantzitsua izan zela berarentzat pertsonaia eraikitzeko. «Eskozian nengoela hasi nintzen nire pertsonaian sakontzen. Bakarrik bizi izan nintzen apartamentu batean, Auroraren urrats berak egiten, eta isiltasun hori neureganatzen hasi nintzen, zeina oso garrantzitsua zen pertsonaia hau antzezteko». Zuzendariarekin eta beste aktoreekin egindako entseguetan, halaber, Auroraren hitz egiteko modua asko landu zutela gehitu du Santosek. Idazketa prozesuko zalantzak Elementu gutxirekin gai sakonak ukitzen ditu filmak. Horrek, bere lehen lan luzea izanik, gidoia idazten ari zela zalantza ugari sortu zizkiola aitortu du Carreirak. «Ez neukan modurik jakiteko gidoian zerk funtzionatuko zuen eta zerk ez; Aurora bere lana egiten ikusiko zuen jendeak, baina ez zen bere buruan egongo, eta ez genekien hainbat gai ulertuko ote ziren. Baina Joanaren interpretazioak gidoian ez zeuden gauza asko esaten ditu. Maite dut gauzak zeure kabuz deskubritzen zoazen zinema mota hori, baina oreka bat egon behar zuen». Prekaritatea, alienazioa, zaurgarritasuna… Auzi horiek agertzen ditu filmak, baina zuzendariak gaineratu du ez zuela soilik egoera ekonomiko kaxkarrez hitz egingo zuen lan bat ondu nahi. «Ez nuen soilik erakutsi nahi zeinen txarra izan daitekeen lan bat, edo nolako zailtasunak bizi dituzten hainbatek hilabete amaierara heltzeko, zerbait existentzialagoa baizik: zein kostu duen horrela bizitzeak, horri heldu nahi nion».

Sindikatuak Nafarroako Hezkuntza Mahai Sektorialetik altxatu dira, Foru Gobernuaren “borondate faltagatik”

Eusko Jaurlaritzak sei hilabeteren buruan turismo-tasari buruzko proposamena aurkezteko konpromisoa hartu du. Era berean, Turismo sailburu Javier Hurtadok iragarri du Turismo Lege bat egingo dela eta Baliabide Turistikoen Lurraldearen Arloko Plana onartuko dela.

EAEko ekonomia % 1,8 hazi da bigarren hiruhilekoan eta 18.000 lanpostu baino gehiago sortu dira

Hainbat hedabidek gaur iragarri dute La Pau enpresak asmoa zuela Osakidetzarekin dituen kontratuei uko egiteko. Informazioa zabaldu eta ordu gutxira, baina, hori gezurtatu du enpresak. Ohar bidez jakinarazi du lanean jarraituko duela «osasun garraioko zerbitzuak» eskaintzeko, «orain arte» egin bezala. Kataluniako enpresak Bizkaiko eta Arabako anbulantziak kudeatzen ditu, bai larrialdietakoak, baita programatutakoak ere. Urte hauetan, sindikatuek gogor jo dute La Pauren kontra. Iaz, ESK sindikatuak salaketa aurkeztu zuen Arabako Fiskaltzaren aurrean enpresako lehendakari Vicenc Chicharroren aurka, baita Frumencio Molinero Osasun Sailaren kontratazioburu eta anbulantzien kontrataren arduradun ohiaren aurka ere. Prebarikazioa egin izana eta diru publikoa bidegabe erabiltzea egotzi zieten. Fiskaltzak, baina, atzera bota zuen salaketa. Aurtengo ekainean, bestalde, UGT sindikatuak La Pauren kontrako errekurtsoa aurkeztu zuen Euskadiko Kontratuen inguruko Errekurtsoen Administrazio Organoan. Hutsegite «oso larriak» argudiatu zituen; besteak beste, atzerapenak nominen ordainketan. Eusko Jaurlaritzako Ogasun eta Finantza Sailaren mendeko erakundeak partzialki onartu zuen errekurtsoa, eta lizitazioa bertan behera utzi zuen. Hala ere, enpresak neurri zuzentzaile batzuk aurkeztu zituen, eta Jaurlaritzak haren zerbitzua kontratatzea erabaki zuen. Horrez gain, aintzakotzat hartu behar da aldarri betean dagoela sektorea: anbulantzietako langileek lanuzteetara jo dute aurten, lan baldintza duinak eskatzeko. 2021ean amaitu zen anbulantzietako langileen lan hitzarmena, eta 2022ko urtarriletik ari ziren itun berria negoziatu nahian. Arabako, Bizkaiko eta Gipuzkoako langileek bi hilabete eman dituzte greba mugagabean. Apirilean, bertan behera utzi zuten protesta, akordiorako oinarri bat sinatu eta gero.

Eskolaldi jarraitua ala zatitua. Eztabaida hori pil-pilean izan da azken hilabeteetan Nafarroan, Hezkuntza Departamentuak zentro publikoetako eskolaldi mota aldatzeko atea ireki zuenetik. Orain, Nafarroako Justizia Auzitegi Nagusiak hartu du hitza, Steilas sindikatuaren helegite bat onartuta, eta ebatzi du Hezkuntza Departamentuak erabilitako foru aginduak «talka» egiten duela LOE Espainiako Hezkuntza Lege Organikoarekin. Zehazki, 106/2023 foru aginduko 12.7, 13 eta 14.1 artikuluak baliogabetu ditu auzitegiak, uste baitu artikulu horiek «beto eskubidea» aitortzen zietela familiei, ikastetxeetako eskolaldi mota hautatzeko prozesuan. Are: magistratuek azaldu dutenez, baliogabetutako foru aginduak ez die inolako erabakitze gaitasunik ematen irakasleei eta Eskola Kontseiluko gainerako kideei, baldin eta aldez aurretik familien aldeko botoak ez badira iristen boto paper guztien 3/5era. Ebazpenean azaldu dute baliogabetutako 12.7 artikulua «beto familiar moduko bat» dela, eta zeharo baldintzatzen dituela bai prozeduraren jarraipena, bai Eskola Kontseiluaren azken erabakia. Orain, bi aukera ditu Nafarroako Gobernuko Hezkuntza Departamentuak: foru agindua moldatu, epaileek emandako irizpideen arabera, edo kasazio helegite bat aurkeztu Nafarroako Justizia Auzitegi Nagusian bertan.

Zezenaren arnasa urduria. Toreatzailearen begirada. Odola. Taldekideen gorazarreak. Odol gehiago. Zaleen oihuak. Animaliaren agonia. Plano laburren bidez, zezenketa bat bestearen atzetik erakutsi ditu Albert Serra zinemagile katalanak Tardes de soledad lanean. Andres Roca Rey toreatzaile perutarra hartu du protagonista bere lehen dokumentalean, eta Sail Ofizialeko lehian erakutsi du Serrak bere lana. Emanaldiaren osteko agerraldian, zuzendariak azaldu du bere lan egiteko modua ez dela aurrez egin dituen fikziozko lanekiko ezberdina izan oraingoan. Hiru kamerarekin hamalau zezenketa grabatu zituen bere lantaldearekin, beren buruari irudi «interesgarrienak eta ederrenak» bilatzeko zeregina jarrita. Gero, material guztitik gustuko irudiak aukeratu zituen, «oso modu azkar eta arbitrarioan, kasik zergatia jakin gabe». Eta behin galbahe hori pasatuta, muntaketa gelan bertan eraiki zuen filma, «irizpide estetikoek» gidatuta. «Filmatzean ez dut sekula kameraren begitik begiratzen; gauzak deskubritzen joatea da kontua, ikasten joatea». Hain zuzen, zezenketen mundura hurbiltzean, bere asmoa ere horixe zela adierazi du zinemagileak: «A priori guztiak ahaztu, eta begiz ikusten ez diren gauzak kamerarekin bilatzea». Haren ustez, «film nahikoa zintzoa» egitea lortu du azkenean, baita toreatzaile baten «erretratu nahikoa konplexua eta aberatsa» aurkeztea ere. Serraren filma polemikaz inguratuta heldu da Zinemaldira. Izan ere, «tauromakia humanizatzen» duelakoan, filma erretiratu zezala eskatu zion PACMA alderdi animalistak jaialdiari. Alderdiaren iritziz, «animalien aurkako indarkeria ondorio duen tradizio bat normalizatu eta haren ikuspegi erromantiko bat» eskaintzen du lanak. Jaialdiko zuzendari Jose Luis Rebordinosek, baina, ez zutela egitarautik kenduko ziurtatu zuen; haren hitzetan, «zezenketen mundura eginiko hurbilpen artistiko bat» da Serrak ondutakoa, eta ikusi gabe ezeztatzeko eskatzea txarretsi zuen. Gaur arratsean elkarretaratze bat egin dute Kursaal atarian. Horri buruz ere galdetu diote zinemagileari, eta esan du bere filma ez dagoela «ezein kausaren zerbitzura, zinemaren zerbitzura baizik». Aitortu du «nolabaiteko lilura bat» eragiten diotela filmean agertzen den toreroaren «ausardiak eta konpromisoak», baina nabarmendu du berea film bat dela, eta ez diola zentzurik ikusten protesta deitu izanari. «Ez dauka zentzurik; artelana hor dago bere buruaren lekuko izateko, ez beste ezerena; aparte dagoen objektu bat da». Ildo beretik, gehitu du «apur bat erridikulua» iruditzen zaiola «artelanetan fokua jartzea gai bat ukitze hutsagatik». Baina ez dio garrantzia berezirik eman nahi izan auziari. «Jendeak zer esango duen buruan izango banu, ez nuke ezer egingo. Filmak egiterakoan ez dut hori inoiz buruan izan, eta ez naiz orain hasiko». «Nire filma ez dago ezein kausaren zerbitzura, zinemaren zerbitzura baizik» ALBERT SERRA Zinemagilea Tardes de soledad-ekin, lehen aldiz dago Serra Urrezko Maskorra lortzeko hautagaien artean, baina aurrerago haren zenbait lan erakutsi ditu Zinemaldiak. Made in Spain sailean, Honor de cavalleria (2006), El cant dels ocells (2008) eta Tourment sur les îles / Pacifiction (2022) eman zituen jaialdiak. Beste jaialdi batzuetan ere erakutsi ditu bere lanak urteotan zuzendariak, hala nola Història de la meva mort (2013an Locarnoko zinemaldiko Urrezko Lehoinabarra), Roi Soleil (2018an Grand Prix sariaren irabazlea FIDMarseillan) eta Liberté (2019an, Epaimahaiaren Sari Berezia Cannesko Un Certain Regard sailean). Musikal distopiko bat Oso bestelako doinuekin hasi da arratsaldea Kursaalean. Joshua Oppenheimerrek musikal apokaliptiko bat proposatu dio bertan bildutako publikoari: The End. Lurrean bizirik segitzen duten azken familietako baten istorioa da; zehazki, lurpean bizi da familia hori, sakon-sakonean dagoen luxuzko bizitoki batean. Ez dago garbi zer gertatu den haiek han egoteko, ez eta zer geratzen den lurrazalean ere. Edonola den, elkar zaintzen dute eurentzat eraiki duten babesleku isolatuan. Bat-batean, gazte bat agertuko da bizilekuaren atarian, eta beren eguneroko bakarti eta errepikakorra zalantzan jarriko du arrotzaren presentziak. Kursaaleko publikoak gogotik egin dio txalo zinemagile estatubatuarrari, zeina bere lantaldearekin aretoan zen arratseko emanaldian. The Act of Killing (2012) eta The Look of Silence (2014) dokumental sarituen egilea da Oppenheimer, besteak beste, eta bere fikziozko lehen film luzea aurkeztu du Sail Ofizialeko lehiara. Izen ezagun ugari bildu ditu aktore taldera, hala nola Tilda Swinton, George MacKay, Moses Ingram eta Michael Shannon, eta kantuan jarri ditu istorio distopikoa eraikitzeko. Zuzendariak azaldu du gidoia idazten ari zela ez zuela aktore jakinik buruan, baina behin amaitu zuenean argi izan zuela amaren rola Swintonek jokatzea nahi zuela. «Hark baiezkoa ematean, semearen rolean pentsatzen hasi nintzen, eta hura George [MacKay] izan behar zela argi ikusi nuen». MacKayk aitortu du «erronka handia» izan dela berarentzat film batean abestea, baina baita irakaspen ederra ere. Isolamendua, bakardadea, erruduntasuna, gezurra… hainbat gai ukitu ditu Oppenheimerrek bere filmean, eta gaur egungo munduaren alegoria bat egin nahi izan duela azaldu du. «Diru gosea ona dela esaten digun ekonomia batean bizi gara. Filmeko istorioa etorkizunean gertatzen da, baina zerikusia du gaur egun giza komunitate gisa egiten ari garenarekin». Hala, bere lanarekin gogoeta egin nahi izan du gaur egungo mundua, harremanak eta balioak eraikitzeko moduaren inguruan. «Geure buruari gezurra esateko gaitasuna dugu gizakiok, eta sarritan aitzakiak erabiltzen ditugu autodezepzioan bizi garelako».

Abuztuan 31.589 bisitari hartu zituzten EAEko etxebizitza turistikoek, 2023an baino ia % 21 gehiago

Esterilizazio-zentral berriak 75.000 pertsonari baino gehiagori emango die estaldura, eta 1,4 milioi euroko inbertsioa izan du.